Het Amerikaanse ministerie van Energie heeft zijn fiat gegeven aan de bouw van een testreactor, waar neutronen met hoge energie gemaakt gaan worden. In deze ‘Versatile Test Reactor’ (VTR) kunnen ingenieurs de invloed van neutronen op materialen testen. Maar de reactor is ook controversieel: critici noemen hem gevaarlijk omdat hij ook plutonium kan maken. 

Eind vorige week hakte het ministerie de knoop door, nadat het eerder al 65 miljoen dollar (58 miljoen euro) toezegde om het plan voor de ‘Versatile Test Reactor’ (VTR) te verkennen. De bouw van de reactor zal minstens zeven jaar in beslag nemen. 
 

Versneld verval

De VTR gaat speciaal uranium gebruiken, dat meer van het isotoop uranium-235 bevat dan bij ‘normale’ kernreactoren. Daardoor ontstaan meer neutronen met hoge energieniveaus. De onderzoekers kunnen vervolgens meten wat die neutronen doen met allerlei verschillende materialen. De resultaten helpen om de schade aan een normale reactorkern te voorspellen. In feite geeft de VTR versneld de impact van uranium op een kerncentrale weer. Zo kunnen ingenieurs leren welke (nieuwe) materialen het best bestand zijn tegen neutronen. En die kennis is essentieel om nieuwe soorten kerncentrales te bouwen.

 

Geopolitiek

Op dit moment zijn zulke onderzoeksreactoren niet in de VS aanwezig. Het ministerie van Energie heeft sinds de jaren ’70 geen plannen gehad voor een dergelijke reactor. In Rusland en China staan wel VTR-achtige reactoren. Om geopolitieke redenen willen de VS nu een eigen onderzoeksfaciliteit, zodat het land nieuwe technologie voor kerncentrales kan bedenken en produceren. 

‘De VTR zal de snelheid waarmee bedrijven nucleaire technologie ontwikkelen drastisch verhogen’, liet het ministerie weten.’ Een eigen onderzoeksreactor is essentieel voor de nationale veiligheid, en om de VS weer als leider op het gebied van nucleaire technologie te zetten.’  De testreactor van 300 megawatt gaat waarschijnlijk geen elektriciteit produceren; hij is alleen bedoeld voor onderzoek. 

 

Ring van plutonium. Beeld: Los Alamos National Laboratory


Plutonium

De reactor heeft een tweede mogelijke functie: het kan uranium-238 omzetten in plutonium-239. Dat plutonium kan uit de reactor gehaald worden en gebruikt worden in conventionele kerncentrales. Zo ontstaat een soort circulair systeem waarbij uranium in de VTR weer een bron van kernenergie wordt. Critici zien hier echter grote gevaren in, weet Science. Plutonium is immers ook de bron voor kernwapens, en een VTR die het spul maakt zou de handel in het gevaarlijke materiaal in leven houden. Ook het risico op verlies of diefstal is aanwezig. 

 

Dure problemen

Onder president Donald Trump zien de VS een belangrijke rol weggelegd voor kerncentrales in de energievoorziening van de toekomst. Recentelijk is er ook in Nederland meer discussie over het gebruik van kerncentrales; om genoeg CO2-arme elektriciteit te hebben zijn ze volgens voorstanders onmisbaar. Tegenstanders wijzen op het feit dat de reactoren duur zijn, dat het te lang duurt om ze te bouwen en dat er in Europa en de VS de afgelopen tijd grote problemen zijn rondom de bouw van nieuwe kerncentrales.
 

Beeld: GE Hitachi Nuclear Energy