Ze wilde onderzoek doen dat daadwerkelijk wordt toegepast en kwam terecht bij TNO. Daar werkt Joanne Donkers nu aan schaalmodellen voor darmonderzoek.

Naam: Joanne Donkers
Leeftijd: 34
Opleiding: voeding & gezondheid, Wageningen Universiteit
Functie: onderzoeker metabolic health, TNO Leiden

Hoe kom je erachter of nieuwe voedingsmiddelen of medicijnen goed door de darmen worden opgenomen en deze niet aantasten? Experimenten met proefpersonen of -dieren gaan gepaard met risico’s en ethische bezwaren. Joanne Donkers werkt bij TNO daarom aan fysieke orgaanmodellen. ‘Ik wil graag werk doen dat betekenis heeft, daarom doe ik onderzoek naar gezondheidsvraagstukken om op die manier bij te dragen aan gezonde maatschappij. Dat kan beter bij TNO dan op een universiteit. Hier wordt onderzoek daadwerkelijk toegepast’, vertelt ze.

Darmweefsel en microbioom

Voordat ze bij TNO terechtkwam, deed Joanne promotieonderzoek bij het Amsterdam Medisch Centrum. Ze onderzocht hoe de opname van galzout door de lever kan worden geblokkeerd en hoe de stofwisseling hiermee is te beïnvloeden. Dat kan op termijn tot een nieuwe behandeling leiden van obesitas en diabetes type 2.

Het darmmodel waar Joanne momenteel aan werkt, combineert echt darmweefsel met een gekweekt darmmicrobioom – dat is de poel aan micro-organismen, zoals bacteriën, virussen, gisten en schimmels, die zich in iemands darm bevindt. Aan één kant van het darmweefsel wordt zuurstof aangevoerd, anders gaat het dood. De andere kant staat in contact met het darmmicrobioom. Dat zit in een afgesloten box waarin juist een zuurstofloze omgeving heerst.

‘Het is een geavanceerd en uniek stukje technologie’, zegt Joanne, die dit project mede op poten zette. ‘Hiermee kunnen we de werking van de darmen nabootsen in het laboratorium.’ Dat is belangrijk voor de voedingsmiddelenindustrie, voor behandelaars van mensen met een darmziekte en voor farmaceuten die geneesmiddelen voor die patiëntgroep ontwikkelen. Ook personalized medicine behoort in de toekomst wellicht tot de mogelijkheden. 

Teamprestatie

Joanne heeft sterk voor dit onderzoeksproject gelobbyd. ‘Maar het is een teamprestatie’, benadrukt ze. ‘Er zijn meerdere mensen bij betrokken, zoals altijd bij onderzoeksprojecten.’ Ingenieurs van het TNO Holst Centre en TNO Delft werken mee aan het technische ontwerp van het 3D-model met sensoren, collega’s uit de microbiologie weten alles over de bacteriën in het microbioom en zelf kijkt ze met anderen naar de wetenschappelijke vragen die met het model kunnen worden onderzocht.

Het toegepast werken bevalt Joanne goed, maar de band met de universiteit wil ze ook warm houden. Dat doet ze nu door studenten te begeleiden en hopelijk straks ook promovendi. Joanne: ‘Zo blijf ik op de hoogte van wat er in het fundamentele onderzoek gebeurt. En bovendien is het erg leuk om te doen!’

Alle talenten leren kennen? Kijk in het dossier Techniektalenten 2025.

Foto: TNO/Eric de Vries