Elke maand schrijft KIVI-president Jacolien Eijer over een KIVI-­evenement dat ze heeft bezocht. Deze keer: de film Neutrino - de dichter onder de elementaire deeltjes. 

Hoe maak je een film over een onzichtbaar deeltje? Ik kan me voorstellen dat dat voor filmmakers Hannie van den Bergh en Jan van den Berg een uitdaging was. Zij kozen ervoor naar een plek te gaan waar het neutrino wordt onderzocht, Super-Kamiokande in het Japanse Hida.  

De filmbeelden uit deeltjesdetector Super-Kamiokande lijken zo weggeplukt uit Sjakie en de chocoladefabriek. In een oude zilvermijn in de berg Ikeno is een enorm vat gevuld met vijftigduizend ton zuiver water en omgeven door elfduizend fotomultiplicatoren. Vanwege een onderhoudsbeurt konden de filmmakers in Super-Kamiokande filmen - een unieke kans. Dit levert prachtige beelden op van een soort Oempa Loempa’s in witte pakken die zich in een oranje rubberbootje door het gevaarte verplaatsen en voorzichtig sleutelen aan de ophanging van de enorme detectoren.

Dichter onder de deeltjes

Maar het verhaal over het neutrino wordt eigenlijk verteld buiten de mijn. Dorpsbewoners, schoolgaande kinderen en onderzoekers wordt gevraagd om met muziek, tekeningen en rituelen een beeld te schetsen van het neutrino en zijn betekenis. In combinatie met de enthousiaste verhalen van de onderzoekers uit de film komt het neutrino hierdoor tot leven.

Het neutrino wordt door de filmmakers de ‘dichter onder de deeltjes’ genoemd. Zoals een dichter met gewone woorden iets heel anders kan uitdrukken, zo geeft het neutrino ons een andere kijk op ons wezen.  

Op een vraag vanuit de zaal over het nut van het onderzoek naar het neutrino kwam onderzoeker Patrick Decowski met een duidelijk antwoord: naast dat dit onderzoek heel fundamentele aanknopingspunten geeft voor antwoorden over het ontstaan van het heelal, levert de ontwikkeling van de instrumenten voor dit onderzoek ons allerlei fantastische innovaties op. Zo gaan fundamenteel en toegepast onderzoek hand in hand.  

De film Neutrino - de dichter onder de elementaire deeltjes is gemaakt door Hannie van den Bergh en Jan van den Berg. Als onderdeel van de Science Café-reeks werd de film door Studium Generale/KIVI Students Twente vertoond in filmhuis Concordia in Enschede. De film is hier online te zien.

Foto: Hannie van den Bergh (Studio-HB) en Jan van den Berg