De verduisterde Grote Kerk herbergt een wezen. Een bol, midden in de leeggemaakte hoofdruimte kolkt, golft en beweegt constant. Bezoekers draaien eromheen, proberen het aan te raken, uit te vogelen of de bol hen opmerkt. Dit is ANIMA, één van de kunstwerken op het GOGbot-festival in Enschede, dat nog tot zondag duurt.
Natuurlijk is ANIMA niet écht een levend wezen. In werkelijkheid is het een beamer met een 180-gradenlens waarmee het een kolkend landschap projecteerd aan de binnenkant van een enorme bol. Verstopte sensoren in de kerk (Kinect, de bewegingsdetecterende apparaten van Microsoft) zorgen ervoor dat de bol reageert op beweging - als er meer mensen zijn kolkt het geheel sneller. De illusie dat hier iets levends staat, dat reageert op mensen en een zekere vorm van bewustzijn heeft, is bijzonder sterk.
Hamsterkooi
De bol is typerend voor de kunstwerken die te zien zijn op GOGbot, het festival waar muziek, kunst en techniek ieder jaar samenkomen in de binnenstad van Enschede. Dit jaar zijn er vooral kunstwerken van alle kunstopleidingen in Nederland te zien. Ze hebben bijna allemaal iets met techniek - bijvoorbeeld de hamsterkooien met 'op hol geslagen' stofzuigerrobots en routers die met hun roterende antennes doelloos in het te kleine kooitje rondzwerven. Het voelt opvallend wreed, hoewel het gevoelsloze apparaten zijn komen associaties met dierenmishandeling snel naar boven.
GOGbot wil ieder jaar provocatieve kunst laten zien aan de bezoekers, en dit jaar lukt ze dat onder andere met een kunstwerk waarin lichaamswarmte wordt omgezet in elektriciteit om een kleine computer aan te sturen. Die computer verzamelt bitcoin-achtig online geld. 'De mens', zo vertelt de kunstenaar, 'is straks obsoleet. Dan is bio-energie het belangrijkste dat we kunnen leveren.' Dat klinkt overdreven dystopisch, maar de kunstenaar ziet het positief: 'Dan hebben we tijd om leuke dingen te doen terwijl ons lichaam geld verdient. Dat is toch ideaal?'
Het zijn dat soort kunstwerken die je aan het denken zetten over de toekomst. In tien jaar tijd is ons bewustzijn en idee over computers en intelligentie sterk veranderd. Angst voor een robotovername leeft onder mensen, hoewel velen er ook een positieve toekomst in zien. GOGbot probeert met de kunstwerken die angst en hoop vorm te geven.
Teleurstellende lichtshow
Daarnaast is het ook een plek om spectaculaire dingen te zien. Eén van de veelbelovende installaties was Entropia - een grote koepeltent met daarin een uit buizen vol ledjes opgetrokken bolgeraamte. Daarin staat een DJ noise-achtige muziek te maken terwijl de ledbalken oplichten. Een grote projector beamt ondertussen allerlei meetkundige patronen op de binnenkant van de koepeltent.
'Een intense ervaring' belooft de aankondiging. Maar binnen blijkt het een lauwe show te zijn. De tent is niet volledig donker, de ledbalken lijken nauwelijks de muziek te volgen en niet te passen bij de projecties en veel mensen vinden de noise-achtige muziek niks en lopen na 15 minuten weg. Mogelijk ligt dit aan de opbouwproblemen waar Entropia de hele dag last van had, maar het kwam als audiovisueel spektakel nauwelijks tot zijn recht.
Drupsteen
De openingsshow van oudgediend grafisch ontwerper Jaap Drupsteen (bekend als ontwerper van het Beeld en Geluid-gebouw in Hilversum) was weer wél de moeite waard. Drupsteen maakte onlangs grafische visualisaties bij elektronische muziek, en hij dj'd het geheel op de Oude Markt aan elkaar terwijl de visualisaties op een groot scherm knallen. Drupsteen is geen charismatische DJ, maar dat is ook niet nodig als iedereen naar de beelden kijkt - en het maakte het begin van het festival heel vrolijk.
Tot zondag kan iedereen op verschillende locaties de kunst- en muziekwerken aanschouwen. Ook is er een nachtprogramma voor de feestbeesten. 2016.gogbot.com/program
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.