Wetenschappers beschrijven in Science vrij gedetailleerd wat er nodig is om de uitstoot van CO2 in 2050 te hebben teruggebracht naar nul. Het onderzoek is een behoorlijke wakeup-call: alle landen moeten nu echt stevig aan de slag met meer duurzame energie, energiebesparing, hogere energie-efficiëntie en CO2-opslag. Het goede nieuws is dat de roadmap haalbaar lijkt, mits landen en bedrijven keuzes durven te maken.

In Parijs spraken landen af dat ze er - kort samengevat - alles aan zullen doen om te zorgen dat de opwarming van de aarde niet boven de 2 °C komt. Dat is nog mogelijk, maar dan moeten wel alle zeilen worden bijgezet, schrijft een internationaal team van wetenschappers onder leiding van Johan Rockström van de Stockholm University.

In vaktijdschrift Science (‘A Roadmap for Rapid Decarbonization’) zetten ze uiteen welke maatregelen er nodig zijn om te zorgen dat de temperatuur op aarde onder genoemde grens blijft. Hierbij hakken ze de periode tot 2050 op in stukken van tien jaar. Zo wordt een klus die in eerste instantie ondoenlijk lijkt, beter te behappen.
 

Korte termijn

De eerste paar jaar, tot 2020, gaat het om zaken aanpakken die nu al overduidelijk effect sorteren. Dus zo snel mogelijk stoppen met kolenstroom en het afschaffen van subsidies op fossiele brandstoffen. En stug doorgaan met het invoeren van meer duurzaam opgewekte energie.

Regeringen moeten het belasten van koolstof breder en strenger gaan inzetten. Dat is al uitdagend genoeg in het huidige politieke klimaat

De uitstoot van kooldioxide moet vanaf 2020 gaan afnemen. Daarvoor zijn de instrumenten bekend: van het belasten van koolstof tot feed in-tarieven voor duurzame energie. Regeringen moeten ze alleen veel breder en strenger gaan inzetten. ‘En dat is al uitdagend genoeg in het huidige politieke klimaat’, merken de auteurs op.

De wereldwijde voedingsindustrie moet in 2020 een strategie hebben voor de invoering van meer duurzame productiesystemen voor voedsel, gericht op een lagere vleesconsumptie.
 

2020 - 2030

Het decennium van 2020 tot 2030 is volgens Rockström en collega’s dat van de Herculean efforts, de enorme krachtinspanningen. De beprijzing van de uitstoot van broeikasgassen, die vorig decennium werd ingevoerd, zal geleidelijk duurder worden. Van 50 dollar per ton tot 400 dollar (370 euro) per ton in 2025. Tegen 2030 zitten er geen kolen meer in de energiemix en draaien pionierende steden als Kopenhagen en Hamburg volledig op niet-fossiele energie. Veel meer landen hebben aangekondigd om tegen 2030 voertuigen met verbrandingsmotoren te verbieden, in het kielzog van Noorwegen, Nederland en Duitsland. Vliegtuigen vliegen op alternatieve brandstoffen.

De investeringen in energie-onderzoek, zowel privaat als van de overheid, zullen een factor tien hoger moeten liggen dan nu. Onderzoek moet gaan over betere batterijen, slimmere manieren van energieopslag en een efficiëntere industrie.

Extra nadruk leggen de auteurs op het belang van het vastleggen van CO2 uit de lucht in de aarde. Dat kan deels met de natuur: ‘We moeten financiële prikkels aanleggen voor de bebossing van niet gebruikte gebieden op aarde.’ Maar ook met technologie: CCS (carbon capture and storage) moet veel en veel goedkoper worden.
 

2030 - 2040

Vanaf 2030 zijn voertuigen met een verbrandingsmotor meer uitzondering dan regel. Olie staat op het punt om te verdwijnen uit de energiemix en voorop lopende landen als Denemarken, Zweden en Noorwegen hebben al hun sectoren al geëlektrificeerd.

Vliegtuigen werken volledig koolstofneutraal dankzij bekende technologie (synthetische brandstoffen, waterstof) en ook de bouwsector heeft een manier gevonden om koolstofneutraal beton en staal te maken.
 

2040 - 2050

In dit decennium stoten de meeste Europese landen netto geen CO2 meer uit. Daarmee zijn ze een voorbeeld voor de landen in Noord- en Zuid-Amerika en de landen van Azië en Afrika, die aan het einde van dit decennium pas zover zijn. Energie wordt nog hier en daar opgewekt uit aardgas, maar CCS zorgt ervoor dat het netto-broeikaseffect ervan nul is. Kleine kerncentrales zijn op sommige plekken de oplossing.

In 2050 heeft de wereld haar doel bereikt: een netto uitstoot van CO2 van nul. Daarmee is het niet klaar, want er zit nog altijd te veel CO2 in de lucht. Daarom moeten de technieken voor het vastleggen van CO2, zoals BECCS (bio-energy with carbon capture and storage) en DACCS (direct air CCS, zie foto hieronder en lees ook: 'Wand vol ventilatoren vangt CO2 af'), nu echt op stoom zijn gekomen.



 

Politiek

Of deze ambitieuze – maar volgens de onderzoekers bitter nodige – acties ook echt uitgevoerd gaan worden, zal voor een flink deel afhangen van de politiek. Zijn er landen die als eerste hun nek durven uit te steken? De auteurs benadrukken dat de rijkere landen het voortouw zullen moeten nemen, zodat opgedane kennis vervolgens iets later in de zich ontwikkelende landen kan worden toegepast.

Ook schrijven ze: ‘Wij kunnen niet voorspellen hoe het gaat met de wereld in 2050. Maar deze getrapte voorstellen, waarbij het reguleren van koolstof centraal staat, geven volgens ons de juiste economische randvoorwaarden om de maatschappij in de toekomst onvermijdelijk koolstofvrij te maken.’
 

Bron: Science

 

Wet van Moore

Je zou een parallel kunnen trekken met de Wet van Moore, waarbij de halfgeleiderindustrie zichzelf ook oplegde om elke achttien maanden de rekenkracht van microchips te verdubbelen. ‘Dit kan een self-fulfilling prophecy worden. Als landen de doelen serieus gaan nemen, gaan ze innovatie erop richten om ze te halen’, aldus Rockström tegen de website Vox.

De auteurs vinden het klimaatprobleem van een dusdanige omvang dat het onderwerp bij de Veiligheidsraad van de VN op de vaste agenda moet staan, naast zaken als economische ontwikkeling, mensenrechten, democratie en vrede. ‘Het naleven van de koolstof-roadmap moet hier centraal staan, omdat deze ogenschijnlijk verschillende onderwerpen steeds meer vervlochten raken. En dat heeft invloed op de stabiliteit en de veerkracht van landen.’
 

Evalueren en bijstellen

Natuurlijk is de stand van de techniek - maar ook de politieke situatie in landen - allesbehalve statisch. Daarom pleiten de auteurs ervoor om de roadmap elke paar jaar te evalueren en bij te stellen. Een schone taak zien zij weggelegd voor United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC).


Openingsbeeld: elektrische deelauto's op een rij; grafiek: Science