Studententeams uit Wageningen, Delft, Eindhoven en Groningen hebben in Boston prijzen gewonnen bij de internationale competitie voor synthetische biologie. Het Wageningse team, dat de honingbij wil beschermen tegen een dodelijke mijt, haalde de hoogste eer: het werd tweede overall in de categorie Overgraduate. De Delftenaren bouwen een bacterie om zodat hij een laagje glas gaat neerleggen, wat bruikbaar is over microlenzen. De Eindhovenaren ontwikkelen een noodrem voor moleculen, waarmee bijvoorbeeld experimentele kankermedicijnen zijn uit te zetten.


De iGEM-competitie (International Genetically Engineered Machine) is dé studentenwedstrijd voor synthetische biologie, het bouwen met cellen en biologische materialen vanaf molecuulniveau. Studenten krijgen een gereedschapskist vol biologische bouwstenen, waarmee ze een zomer lang werken aan een eigen biologisch systeem. Dit jaar deden aan zo’n driehonderd teams mee van over de hele wereld. Daaronder ook vijf Nederlandse teams.
 

Hulp voor bijen

Studenten van de Wageningen University ten slotte willen het probleem aanpakken van de honingbij. Die heeft de laatste jaren last van de varroamijt, een parasiet die zich op bijen nestelt. Hij zuigt hemolymfe, bijenbloed, op, waardoor de bij verzwakt. Door de wondjes die hierbij ontstaan, wordt hij vatbaarder voor ziektes. De deelnemers van Team Wageningen stellen een genetisch gemodificeerde bacterie voor die gedoseerd gif afgeeft bij de mijt. Het gif is niet schadelijk voor bijen of mensen. De jury beloonde het Wageningse team met de tweede plaats in de categorie Overgraduate (masterstudenten).
 

Microlenzen

De studenten uit Delft hebben zich met hun project Opticoli gestort op fluorescentiemicroscopie, een techniek om processen in cellen mee te volgen. Specifieke moleculen waar onderzoekers in zijn geïnteresseerd, krijgen een fluorescent label, waardoor ze te volgen zijn onder een microscoop.

Maar het lichtsignaal uit een cel is vaak te zwak. Daar willen de Delftenaren iets aan doen onder andere met microlenzen (zie illustratie rechts). Die worden gebouwd door genetisch aangepaste bacteriën die een laagje glas om zich heen vormen. Volgens de studenten kunnen op die manier biolenzen veel goedkoper en milieuvriendelijker worden gemaakt dan industriële microlenzen.

De jury van de iGEM-competitie zag blijkbaar ook wel wat in dit idee, want voor hun werk kregen de studenten een gouden medaille. Daarnaast ontvingen ze nog drie extra prijzen: beste nieuwe applicatie, beste model en het meest innovatieve DNA-fragment. De Delftse studenten vallen overigens in de categorie Overgraduate (masterstudenten).
 

Noodrem

Team Eindhoven

Ook de Eindhovense studenten – die vallen in de categorie Undergraduate (bachelorstudenten) – kregen een gouden medaille voor hun project. ‘Hiermee zijn we ontzettend blij, want ook de andere teams waren erg goed’, zegt pr-vrouw Vera Koomen. Het team richt zich op moderne therapieën voor kanker. Bij immuuntherapie worden afweercellen van het lichaam ingezet om kankercellen op te ruimen. Bij het ontwikkelen van dit soort nieuwe medische technologie is veiligheid van het allergrootste belang. Er is de behoefte aan een noodrem, constateerden de studenten en daarom ontwikkelen ze een moleculaire schakelaar die de in het lab aangepaste cellen kan uitschakelen.
 

DNA voor dataopslag

Verder deden vanuit Nederland teams mee van de Rijksuniversiteit Groningen, de Universiteit Leiden en Wageningen University & Research. Team Groningen wil DNA inzetten om voor langere tijd data op te slaan. Met name bacteriën in de vorm van bacteriesporen zouden hiervoor geschikt zijn. Het sterke punt van DNA als datamedium is dat het duizenden jaren houdbaar is bij lage temperaturen. De studenten willen ook een encryptiestap inbouwen in hun bacteriegeheugen. Het project van de Groningers werd beloond met de prijs 'Best Information Processing Project'.


Mensen op Mars

Het team uit Leiden denkt al aan de Marsmissies die op de planning staan. Mensen zullen op de rode planeet een giftige omgeving aantreffen, omdat in de Marsbodem zouten met perchloraat-ionen zitten. Die ionen zijn giftig zijn voor mensen, omdat ze de opname van jodium door de schildklier verstoren. Daarom willen de studenten bij een gewone E. colibacterie acht genen veranderen, zodat de eencellige voortaan perchloraat kan omzetten in chloorionen en zuurstof. Daarmee hopen ze twee vliegen in één klap te slaan, want mensen op Mars hebben ook zuurstof nodig.


Behalve prijzen hebben de Nederlandse teams ook verschillende nominaties in de wacht gesleept. Te veel om op te noemen – kijk daarvoor op de officiële pagina met resultaten van de organisatie.