Wat gebeurde er in 2016 in de wereld van de techniek? We zochten het uit en zetten de belangrijke momenten op een rijtje.

 

Bouw

 

De bouw is traditioneel een sector die minder snel is het met introduceren van nieuwe technologie. Langzaamaan gebeurt er echter een heleboel. Dit jaar kwamen niet alleen een paar grote projecten af (waaronder renovaties van de grote treinstations), ook brak de nul-op-de-meter-woning door (lees 'Nul-op-de-meter flats'). Deze energiezuinige en daardoor erg efficiënte huizen waren lang vooral een belofte, maar dit jaar ontstonden verschillende wijken waar de woningen inderdaad zo veel mogelijk energieneutraal zijn. Dankzij dalende kosten voor zonnepanelen en andere technieken als warmtepompen lijkt een energiezuinig huis plotseling een realistische optie, een waarvan we er in de toekomst vast meer gaan zien. 

Aan het eind van 2016 kwam ook de A2 definitief gereed (lees 'A2-tunnel bij Maastricht open'). Met de opening van de dubbellaagstunnel bij Maastricht is de snelweg eindelijk een doorlopende weg door heel Nederland. Een ander groot project dat gereedkwam, is de nieuwe spoorbrug naast de A1 bij Muiderberg (lees ‘Spoorbrug Muiderberg ligt op zijn plek'). Het duizenden tonnen wegend gevaarte werd in zijn geheel naar de locatie gereden en daar geïnstalleerd. Het was een heel werk, dat ook nog uitliep door onverwachte omstandigheden (lees 'Werk spoorbrug Muiderberg loopt uit'), maar uiteindelijk ligt de brug er mooi bij. 

 

Water

Dé Hollandse trots, de waterbouw, had in ieder geval ook twee interessante projecten. Allereerst rondde men het werk aan het zogenoemde Zwakke Schakels-project af (lees ‘Nederlandse kust is nu stormbestendig'), een project van 800 miljoen euro om de hele Nederlandse kust weer veilig te maken. Met zandversterkingen zorgden de waterbouwers ervoor dat we de komende decennia weer zo veilig mogelijk zijn. 

 

 

Waar de Zwakke Schakels na jaren werk eindelijk voltooid werden, ging ook een nieuw megaproject van start: De Marker Wadden (lees 'Eerste eiland in Markermeer'). In het Markermeer werd een eerste eiland met slib en zand opgespoten, de start van een kunstmatige eilandengroep die slib moet vangen en recreatiegelegenheid gaat bieden aan mensen. 

 

Auto's

De autonome of zelfrijdende auto was een van dé onderwerpen dit jaar. De Ingenieur bezocht een top secret autotestbaan nabij Barcelona in Spanje. Hoewel een zekere grote autofabrikant de journalist verbood het terrein zelf op te komen, wist hij toch een en ander los te peuteren over de toekomt van zelfrijdende auto's. Dat bezoek was trouwens voorpret voor de Grand Cooperative Driving Challenge (lees 'Ultieme uitdaging voor communicerende auto's'), die later in het jaar plaatsvond in Helmond. Daar lieten autowetenschappers ons zien hoe ver autonoom rijden in de rommelige echte wereld eigenlijk nog is.

 

 

Een crashende, 'zelfrijdende' Tesla was even groot nieuws, tot bleek dat het misschien toch de schuld van de bestuurder was. Groter was het nieuws uit Singapore, waar een vloot zelfrijdende taxi's gaat rijden (lees 'Zelfrijdende taxi's in opkomst'). Ook in Amerika lopen hier proeven mee. Voorlopig zijn die alleen bedoeld om informatie te verzamelen, en er zit nog een mens achter het stuur voor noodgevallen. Maar het is een eerste stap.

Dat het mogelijk is geworden om zelfrijdende auto’s te hebben ligt onder meer aan de snelle opkomst van een andere techniek: deep learning. Deze manier van programmeren levert een computer op die tekenen van intelligentie lijkt te vertonen: hij leert zelf langzaam door ervaring een actie goed uit te voeren. De toepassingen van dit idee waren dit jaar niet op een hand te tellen. Bekendst was de winst van het ingewikkelde spel Go, maar er gebeurde veel meer. 

 

Robots

 

Deep learning en machine-intelligentie leiden logischerwijs ook tot betere robots. De angst voor banenstelende machines was ook dit jaar niet van de lucht, maar in de praktijk bleek de opkomst van de robots vooral positief uit te pakken voor de mens. De DARPA-challenge (lees 'Robotwedstrijd door rampgebied'), die ieder jaar plaatsvindt, liet zien dat robots steeds meer kunnen. Maar ze zijn ook hilarisch slecht in dingen waar de mens nauwelijks over nadenkt, het openen van een deur of het instappen in een auto bijvoorbeeld. 

De robot kreeg dit jaar wel een onverwacht menselijk trekje: een Nederlandse onderzoeker slaagde erin om robots met elkaar te laten paren en op die manier een nieuwe robot te creëren. De eerste geboren in plaats van gemaakte robot was in 2016 een feit (lees 'Robots planten zich voort'). 

Hoewel de machines nog steeds in dienst staan van de mens, signaleerde een VN-panel aan het einde van het jaar wel een probleem: de autonome killerrobot. Als wapens straks slimmer worden, zijn ze misschien in staat om zelf te beslissen over leven en dood. De vraag is of dat gewenst is, want een machine maakt lang niet altijd de meest menslievende afweging – zeker in oorlogstijd niet (lees 'VN start formeel proces verbod autonome wapens'). Een antwoord vinden op de kwestie van dodende, denkende robots wordt een van de grote problemen van de komende jaren. 

 

Consumenten

 

Wat minder grimmig verliep is het pad van de consumentenelektronica. Virtual reality was voor veel technerds dit jaar het hoogtepunt; eindelijk waren er min of meer betaalbare, algemeen verkrijgbare VR-brillen. Ze bieden een virtuele wereld in hoge resolutie. Maar het is nog erg nieuw en voor veel mensen eng, onbekend of te veel moeite (lees 'Virtual reality vraagt veel'). Misschien wordt het in 2017, als er ‘killerapps’ op de markt komen voor VR, een enorm succes.

We werden wereldwijd ook opgeschrikt door een wel erg opmerkelijk technisch defect: de spontaan in de brand vliegende Samsung-telefoons. Een hetze van jewelste; de Note 7 werd zelfs verboden in vliegtuigen. Inmiddels is de oorzaak duidelijk: het apparaat was simpelweg te dun (lees 'Galaxy Note 7 ontplofte van pure dunheid'). Samsungs strijd om steeds plattere telefoons te maken werd het bedrijf in dit geval bijna fataal: alle winst van het bedrijf verdampte door de terugroepactie van de ontploffende telefoons. 

 

Medische techniek

 

Gelukkig wilde technologie ons dit jaar niet alleen maar vermoorden of verwonden. Een operatierobot werd voor het eerst gebruikt bij een echte operatie op een mens (lees 'Operatierobot getest op mensen'). Op wetenschappelijk gebied geldt CRISPR-Cas als dé doorbraak: eindelijk een eenvoudige en goedkope manier om DNA aan te passen. De gevolgen van de technologie werden dit jaar al een beetje duidelijk (lees 'Behandeling kanker met genbewerking'). De komende jaren zal de rol van genetische manipulatie alleen maar groter worden. 

De mens kreeg dit jaar sowieso meer controle over het leven. Voor het eerst slaagden onderzoekers erin om een bacterie in zijn geheel in een laboratorium te bouwen. Ze creëerden uit het niets leven – een ongekende prestatie. 

We gingen als redactie naar de eerste 'Olympische Spelen voor hightech prothesen', de Cybathlon (lees 'Nederlands succes op eerste bionische Olympische Spelen'). Een showcase van de medische zorg van de toekomst in Zürich. 

 

Quantumcomputer

Er gebeurde nog veel meer. Op het gebied van de quantummechanica bijvoorbeeld. Topprofessor Leo Kouwenhoven werd zomaar overgekocht door computerbedrijf Microsoft. Daar gaat hij zijn kennis gebruiken om een quantumcomputer te maken. Dat is volgens vrijwel alle techbedrijven de toekomst voor computers: een machine die ongekend snel kan rekenen en dingen kan waar gewone pc’s alleen maar van durven dromen.

Op het gebied van ruimtevaart was er minder geluk. Een raket van het commerciële ruimtevaartbedrijf SpaceX ontplofte volkomen onverwacht (lees 'Helium oorzaak ontploffing SpaceX') en de Europese Marslander Schiaparelli kwam onverwacht hard neer door falende sensoren (lees 'Meetfout nekte Schiaparelli')

 

Lastig samenvatten

U merkt: het samenvatten van 2016 is lastig omdat er zo veel gebeurde. Futuristische toepassingen waar we altijd van droomden, en onverwachte doorbraken kwamen dit jaar langs. Het is moeilijk om al die gebeurtenissen bij elkaar te duiden; ze hebben soms iets met elkaar te maken, maar heel vaak ook niet. Bovendien is veel nog niet klaar om echt door te breken in de wereld. Maar als maar een fractie van de ontdekkingen, uitvindingen en doorbraken uit 2016 uiteindelijk het dagelijks leven gaat beïnvloeden, dan wordt de toekomst heel interessant.