Eind 2021 kreeg het KIVI Netwerk Vrouwelijke Ingenieurs een nieuwe start. Het doel: zichtbaarheid geven aan professionele, technische vrouwen, door hun kennis en kunde tentoon te stellen. ‘Wie denkt dat er niks aan de hand is, leeft onder een steen.’
‘Een interview? Ja, dat kan, maar wel pas over anderhalve maand, en dan doet één van ons het vanaf haar vakantieadres.’ Ze hebben drukke banen, Diana van den Heuvel, corporate account director bij Siemens Energy en Petra de Weerd-Nederhof, decaan van de bètafaculteit van de Open Universiteit. Toch maken ze beiden tijd vrij voor het KIVI Netwerk Vrouwelijke Ingenieurs (NVI), waar ze respectievelijk voorzitter en vicevoorzitter van zijn.
Wat drijft jullie?
Van den Heuvel: ‘In Nederland is de balans tussen mannen en vrouwen in de techniek scheef verdeeld, vooral op hoge posities. Dat is een hardnekkig probleem, het speelt al decennia en er komt maar heel langzaam verandering in. Dat moet sneller, vinden wij.’
De Weerd-Nederhof: ‘Het komt onder andere door de mindbugs die de meeste mensen hebben. Dat liet diversiteit- en inclusie-expert Esther Mollema mooi zien bij de interactieve lezing die ze dit jaar gaf, voorafgaand aan de KIVI-Nieuwjaarsreceptie. Zij heeft een ‘biasmeter’ ontwikkeld, die onbewuste vooroordelen van mensen blootlegt. Dat bleken er nogal wat te zijn.’
Van den Heuvel: ‘Uit een rapport van het netwerk SER-topvrouwen, van de sociaal economische raad, blijkt dat 97 procent van vijftienduizend ondervraagde Nederlandse managers aangeeft geen onderscheid te maken als het gaat om leiderschapsposities. Die managers zijn zowel mannen als vrouwen. Maar van diezelfde groep blijkt 81 procent tóch onbewust de voorkeur aan een man te geven als er een leidinggevende positie te vergeven is. 81 procent! Met die onbewuste genderbias hebben we nog 131 jaar nodig om op een gelijke balans uit te komen, blijkt uit een gendergap-rapport van het World Economic Forum.’
Maar het gaat toch steeds beter?
De Weerd-Nederhof: ‘Nee, het gaat juist weer slechter. Niet alleen in de techniek trouwens, ook de cijfers van het landelijk netwerk vrouwelijke hoogleraren laten een dalende trend zien. En kijk naar het KIVI. Dat heeft met Jacolien Eijer wel een vrouwelijke voorzitter, maar verder bestaat het hele bestuur uit mannen. Enkele jaren geleden was die verhouding veel minder scheef.’
Van den Heuvel: ‘Ja, het gaat slechter, dat hoor en zie ik ook. Het is altijd afhankelijk van vraag en aanbod. In oorlogstijd, toen de mannen naar het front moesten, waren vrouwen opeens hard nodig. Dat zijn ze nu ook, we zitten midden in een energietransitie! Maar het nieuws gaat er voortdurend over dat we personeel tekortkomen, terwijl er heel veel enorm goede technische vrouwen zijn.’
Wat doet het NVI om de balans te verbeteren?
Van den Heuvel: ‘Met ons netwerk willen we vooral de professionele, technische vrouwen die er zijn, zichtbaar maken. Niet door voortdurend te praten over diversiteit, maar door de kennis en kunde van die vrouwen te laten zien. Daarvoor hebben we bijvoorbeeld afgelopen jaar een waterstofevent neergezet met topvrouwen uit de sector en komt er dit jaar een event over Artificial Intelligence, wederom met topvrouwen uit de sector. Het gaat dus altijd over inhoudelijke onderwerpen waarbij vrouwen hun kennis tentoonspreiden. Zodat iedereen ziet: die vrouwen zijn er gewoon en praten met verstand van zaken.’
De Weerd-Nederhof: ‘Het vorige bestuur heeft een enquête onder de leden gehouden. Daaruit bleek dat de meeste vrouwen geen activiteiten over vrouwenemancipatie willen, maar inhoudelijke activiteiten en andere vrouwen ontmoeten – dat is dan ook onze andere missie. Toen wij NVI na corona weer herstartten met een geheel nieuw bestuur, zijn we ons daar op gaan richten.
Soms geven topvrouwen die lid zijn excursies bij hun eigen bedrijf. Zo waren we bij Philips, waar ze software ontwikkelen voor ziekenhuizen, om bijvangst te ontdekken bij scans voor kankercellen. Pas helemaal aan het einde van zo’n event komen dan de persoonlijker verhalen, over hoe het is om als vrouw in een mannenwereld te werken.’
Hoe is dat, als vrouw in een mannenwereld werken?
De Weerd-Nederhof: ‘De dynamiek is anders. Ik merk dat altijd meteen bij onze events, waar veel vrouwen bij elkaar zijn. De amicaliteit, de warmte waarmee vrouwen op elkaar afstappen, het gemak waarmee informatie wordt uitgewisseld: ik ga altijd met heel veel energie terug naar huis. En met nieuwe netwerkverbindingen. Doordat er zo weinig vrouwen zijn, is er ook niet veel onderlinge competitie. Er is gewoon schaarste.’
Van den Heuvel: ‘Ja, dat zeg je goed. En omdat deze vrouwen vrijwel allemaal in technische, door mannen gedomineerde werelden werken, is iedereen ook gewoon blij om bij ons weer eens in een ándere wereld te zijn. Ook daardoor ontstaat er chemie. Het is een soort tegenbalans voor het feit dat vrouwen in een wereld zitten waar ze eigenlijk niet altijd helemaal zichzelf kunnen zijn. Waar je als vrouw bijvoorbeeld niet teveel moet lachen, om serieus over te komen. Ja, dat is belachelijk, maar waar. Ik heb het zelf ook gemerkt.’
Dit is een artikel uit De Ingenieur van september 2024. Interessant? Neem een proefabonnement van drie nummers voor 25 euro, koop de digitale versie voor €9,75 of neem een abonnement!
Wat vinden jullie van vrouwenquota? Noodzaak of discriminatie?
Van den Heuvel: ‘Quota zijn helaas nodig, het glazen plafond bestaat nog. Ook zelf heb ik bij wervingsprocedures altijd quota gesteld, in al mijn leidinggevende rollen. “We kunnen ze niet vinden”, geldt nooit als excuus. Dan moet je meer inspanning leveren, want ze zijn er wel. Hierdoor had ik altijd minimaal 30 procent vrouwen op gesprek, ook voor functies waar je alleen mannen verwacht.
Bij de TU Eindhoven heeft het ook goed gewerkt. Daar zijn ze het glazen plafond met een mokerhamer te lijf gegaan, al moest het oorspronkelijke plan, om een half jaar alleen maar vrouwen aan te nemen, wel enigszins worden bijgesteld. Nu, vijf jaar later, is daar een balans die de maatschappij beter vertegenwoordigt. Het probleem speelt ook in andere sectoren. Nederland bungelt onderaan de lijst met het aantal vrouwen in besturen. Wij staan op ongeveer 11 procent, Frankrijk rond 44 procent, het Verenigd Koninkrijk rond 33 procent.
En er is nog steeds een salarisloonkloof van ongeveer 15 procent – voor vrouwen met dezelfde opleiding, ervaring en kennis. Er moet dus nog steeds inspanning worden geleverd, tot er een kritische massa is opgebouwd en het verder vanzelf goed gaat omdat vrouwen ook andere vrouwen werven. Tot dat moment moeten we doorgaan.’
De Weerd-Nederhof: ‘Precies. Wie denkt dat er niks aan de hand is, qua vertegenwoordiging van vrouwen en andere groepen die de werkvloer diverser maken, leeft onder een steen. Dat is onzin.’
Hoe zit het eigenlijk met de andere groepen die de werkvloer diverser maken? Komen jullie daar ook voor op?
De Weerd-Nederhof: ‘Het is opmerkelijk dat iedereen altijd verwacht dat je daar, als vrouw, ook iets over zegt. Ook op de werkvloer lijkt het diversiteitsthema altijd te moeten worden opgepakt door een vrouw.’
Van den Heuvel: ‘Ja, en daar moeten we mee oppassen. Want het is wel belangrijk, maar als je de balans over de hele breedte gaat behartigen, mis je weer de specifieke aandacht voor vrouwen.’
Hoe is het jullie zelf gelukt om door het glazen plafond te breken?
De Weerd-Nederhof: ‘Een netwerk is belangrijk. En niet alleen van vrouwen. Ik heb sommige stappen in mijn carrière ook te danken aan mannen, die zeiden: “Petra, jij hebt wel wat in je mars, wil jij hierop solliciteren?”. Voor het decaanschap bij de Open Universiteit was het wel een voordeel dat ik een vrouwelijke ingenieur was, denk ik, naast het feit dat ik hoogleraar was en een goed cv had natuurlijk. Juist omdat deze faculteit heel weinig vrouwen heeft, vergeleken met andere afdelingen.
Ook andere vrouwen kennen, is voor mij altijd belangrijk geweest. Door met andere topvrouwen te praten kom je op meer ideeën over welke routes er kunnen worden gelopen. Niet iedereen hoeft zelf het wiel uit te vinden.’
Van den Heuvel: ‘Voor mij was het belangrijkste het geloof in mezelf. Te veel vrouwen denken nog te vaak dat ze iets niet kunnen. Heb zelfvertrouwen, kom voor jezelf op en wees niet te bescheiden –dat zijn mannen ook niet. Maak jezelf zichtbaar. En je moet gewoon hard werken natuurlijk.’
Openingsbeeld: Diana van den Heuvel (in het geel, met bloemen) en Petra De Weerd-Nederhof (in het midden van de voorste rij) bij het event Nederland Waterstofland, dat KIVI-NVI samen met Energie Beheer Nederland organiseerde in september 2023. Foto: Energie Beheer Nederland
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.