Onderzoekers van het Zweedse Karolinska Institutet zijn als eersten experimenten gestart met het bewerken van het genoom van menselijke embryo’s. Het fundamentele onderzoek moet meer kennis opleveren over de oorzaken van onvruchtbaarheid en het gebruik van embryonale stamcellen bij het bestrijden van ziektes. De Zweden laten de embryo’s niet ouder worden dan veertien dagen. Toch blijft het controversieel om aan genbewerking in menselijke embryo’s te doen.

Het sleutelen aan het genoom is veel eenvoudiger geworden dan vroeger dankzij de uitvinding van CRISPR-Cas9, een moleculaire techniek om heel gericht een gen te verwijderen. Daar waren al enkele technieken voor beschikbaar, maar CRISPR-Cas9 maakt deze handelingen veel toegankelijker en goedkoper, waardoor biomedisch onderzoek wordt versneld.

Vorig jaar waren Chinese wetenschappers de eersten die het DNA bewerkten van een menselijk embryo. Zij kregen veel kritiek over zich heen, hoewel ze alleen werkten met gebrekkige embryo’s, die zich toch nooit verder zouden ontwikkelen tot een mens.

Aan het Karolinska Institutet in Stockholm is onderzoeker Fredrik Lanner nu begonnen met proeven waarbij hij bepaalde genen wil bewerken in het DNA van menselijke embryo’s, meldt de website van NPR. Bioloog Lanner doet dat op het moment dat het embryo nog maar vier cellen heeft.

Miskramen

De onderzoeker is geïnteresseerd in de rol die bepaalde genen spelen in de allervroegste ontwikkeling van het embryo. Ze verwachten daarmee ook meer kennis op te doen over de oorzaak achter miskramen. ‘Er zijn mensen die problemen hebben bij het krijgen van kinderen en voor hen gaat dat soms hun hele leven bepalen’, aldus Lanner tegen NPR.

Critici van genbewerking op mensen zijn bang dat het gesleutel aan het genoom kan leiden tot nieuwe ziektes. Die zouden dan van generatie op generatie kunnen worden doorgegeven, zo vrezen zij. Maar Lanner is vooral geïnteresseerd in de eerste zeven dagen en zegt dat hij embryo’s nooit ouder laat worden dan veertien dagen.

Zakmes

Menselijk embryo van drie dagen oud, bestaande
uit acht cellen.

De Zweedse wetenschapper maakt voor zijn onderzoek gebruik van zeer vroege embryo’s van stellen die staan ingeschreven bij de IVF-kliniek. Elk embryo is dan twee dagen oud en bestaat dan nog maar uit vier cellen. Elk van die vier cellen wordt geïnjecteerd met het moleculaire zakmes CRISPR-Cas9. Dat gaat op zoek naar een van tevoren bepaald gen, dat het vervolgens wegknipt.

Via deze methode wil Lanner systematisch een rijtje genen afgaan, om te bepalen welke rol elk gen speelt bij de groei van het embryo in de vroegste fase van het bestaan. De hoop is dat hij kan bepalen welk gen of welke genen te maken hebben met onvruchtbaarheid. Hij heeft tot nu toe ruim tien embryo’s bewerkt, waarvan hij nu de resultaten analyseert. Ook probeert hij de techniek voor genbewerking verder te verfijnen.