Nederland investeert de komende decennia voor honderden miljarden euro's in onder meer woningbouw, infrastructuur en klimaatadaptatie. Als daarbij onvoldoende rekening wordt gehouden met de zeespiegelstijging, dan zou een deel van die investeringen wel eens weggegooid geld kunnen zijn. Daarvoor waarschuwt ingenieurs- en adviesbureau Sweco in een donderdag verschenen rapport.
Dat de zeespiegel stijgt als gevolg van de opwarming van de aarde staat buiten kijf. Over de mate van stijging van de zee aan de Nederlandse kust lopen de berekeningen nog uiteen, van dertig centimeter tot liefst drie meter. Rond de een meter lijkt op dit moment het aannemelijkste scenario.
Maar terwijl de zee stijgt, centimeter voor centimeter, is Nederland volop bezig om andere opgaven aan te pakken. Een daarvan is de woningnood. De komende decennia worden er een miljoen woningen bijgebouwd. Verder staan er veel investeringen in nieuwe en bestaande infrastructuur gepland, zal ook de energietransitie veel geld opslokken en gaan er lettelijke miljarden naar landbouw & natuur.
Investeringen
Sweco heeft nu berekend hoe groot die investeringen zullen uitvallen. Alleen al tot het jaar 2050 gaat het om ruim negenhonderd miljard euro, stelt het ingenieursbureau in de white paper Ruimte voor de toekomst. Aan woningbouw zal het meeste geld opgaan (321 miljard euro). Aan natuur het minste (vier miljard), maar de natuur vergt op haar beurt juist de grootste ruimte-investering: circa 37.000 hectare.
Bij elkaar nemen de investeringen meer dan honderdduizend hectare in beslag. Zeker in de tweede helft van de eeuw zullen ze voor een belangrijk deel de inrichting van ons land bepalen, aldus de opstellers van het rapport.
Nieuwsbrief
Vind je dit een leuk artikel? Abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief!
Zeespiegel
Maar vooralsnog wordt bij het plannen van de investeringen nauwelijks tot geen rekening gehouden met de stijgende zeespiegel. Hogere waterstanden op en langs kust en rivieren, verzilting in rivieren en polders en vernatting van de laaggelegen delen: we krijgen er de komende decennia onherroepelijk mee te maken. Houden we daar geen rekening mee bij het plannen van grote projecten, dan zal een deel van de investeringen later voor niets zijn geweest, stelt Alex Hekman, business director Water bij Sweco en een van de opstellers van de white paper.
Noodzakelijke maatregelen tegen de stijgende zeespiegel eisen ruimte. Zo zullen dijken moeten worden verbreed en moeten er gebieden worden aangewezen voor de berging van overvloedig water. 'Daarmee moeten beleidsmakers nu al rekening houden bij het plannen van bijvoorbeeld woningbouw', stelt Hekman. Zulke woningen hebben immers een levensduur die naar verwachting het jaar 2100 en de enorme zeespiegelstijging ver overschrijdt.
'We zeggen niet dat er geen woning meer bij mag in bijvoorbeeld Noord- en Zuid-Holland', stelt Hekman. 'Wel zeggen we dat we al op korte termijn moeten vaststellen waar we ruimte nodig hebben om dijken te versterken en waterbergingen aan te leggen.'
Sturing
Het gaat dus zeker niet alleen om losse projecten zoals een nieuwe woonwijk die veilig moeten zijn voor de stijgende zeespiegel en de daarmee samenhangende problemen. De Sweco-ingenieur wijst erop dat de ruimtelijke ordening de laatste jaren steeds meer decentraal wordt geregeld. Dat heeft voordelen, maar daardoor ontbreekt bij de aanpak van de grote transities een samenhangende sturing.
Bovendien gaan de ontwikkelingen op het gebied van de ruimtelijke ordening veel sneller dan voorheen. 'Daardoor lopen we het risico dat we in de toekomst helemaal geen flexibiliteit of ruimte meer hebben om de aanpassingen te kunnen doen die nodig zijn om ons land veilig te houden.' Er is simpelweg geen plek meer over om een dijk te verbreden - of er komt een moment dat we te laat zijn om dat nog te kunnen doen.
Volgens Hekman is de zeespiegelstijging op zich namelijk geen onoverkomelijk probleem. 'De uitdaging zit hem niet in de hoogte van de stijging, maar in de snelheid. Nu hebben we nog voldoende tijd om maatregelen te treffen, maar die tijd hebben we in de toekomst niet meer. De keuzen die we nú maken bepalen hoeveel flexibiliteit we dan nog hebben.'
Beeld: Drijvende woningen in de Amsterdamse wijk IJburg. Credit: Sweco
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.