In het hele land krijgen we de komende decennia te kampen met zoetwatertekorten. Bovendien zullen regenbuien steeds meer overlast veroorzaken en worden de gevolgen van overstromingen  groter. Dat blijkt uit vier nieuwe Deltascenario’s die onderzoeksinstituut Deltares woensdag 25 april heeft gepresenteerd. 
 

Wat zijn Deltascenario’s? 
Iedere zes jaar worden de ontwikkelingen op het gebied van waterbeleid samengevat in een reeks Deltascenario’s. Die verbeelden de nieuwste inzichten van onder meer het KNMI, het Planbureau voor de Leefomgeving, Wageningen Universiteit & Research en Deltares. De scenario's bieden beleidsmakers handvaten voor een effectieve aanpak van onder meer klimaatbeleid, waterveiligheid en ruimtelijke ontwikkelingen. 


Deltares stelde vier realistische toekomstbeelden samen, die de periode bestrijken tot het jaar 2100: Warm, Stoom, Vlug en Ruim. In elk van de vier scenario's speelt klimaatverandering een grote rol: de zomers worden droger en de winters worden natter. 


Opgaven worden groter

Tot 2050 nemen de opgaven door watertekort en wateroverlast al fors toe. Richting 2100 worden de opgaven nog aanzienlijk groter als de wereld er niet in slaagt om de uitstoot van broeikasgassen substantieel te verminderen.

In de scenario's Warm en Stoom is de klimaatverandering het sterkst; in Vlug en Ruim wordt juist uitgegaan van een sterke reductie van broeikasgassen, waardoor de gevolgen van klimaatverandering nog enigszins beperkt blijven, al blijft de zeespiegel wel doorstijgen.

Ook andere variabelen spelen een rol in de scenario's. Zo groeit in Vlug en Stoom  de bevolking en krijgt in Ruim en Warm de natuur meer ruimte. Elk van die factoren heeft invloed op de manier waarop we met water omgaan.​
 


Zoetwatertekort
 

In elk van de Deltascenario's neemt in de zomer de hoeveelheid beschikbaar zoetwater af, door langere perioden van droogte en meer verdamping door hogere temperaturen. Een groot aantal maatschappelijke functies, zoals landbouw, scheepvaart, natuur, drinkwater, energie en industrie, komen daardoor in de knel en dat zal leiden tot maatschappelijke schade, aldus de samenstellers van de scenario's. 

Daarnaast neemt de aanvoer via onze rivieren af, terwijl zoutwater juist steeds verder landinwaarts doordringt.

Het zoetwatertekort wordt in elk van de vier scenario's des te nijpender omdat de behoefte aan zoetwater juist sterk toeneemt. Behalve voor drinkwater is dat voor onder meer de bestrijding van verzilting, de irrigatie van gewassen en de uitbreiding van natuurgebieden.

Steeds meer zoetwater gaat daarnaast naar het vernatten van laagveengebied, om verdere bodemdaling tegen te gaan en de uitstoot van CO2 terug te dringen. 

Zonder extra beschermende maatregelen neemt onze veiligheid af


Meer wateroverlast

Alle scenario's voorzien bovendien een grotere kans op wateroverlast. Gedurende de zomer zullen zich steeds vaker extreme stortbuien voordoen, terwijl het in de winter vaker gedurende langere perioden onafgebroken zal regenen.

Doordat die omstandigheden vaker zullen samenvallen met hoge rivierafvoeren en een hogere zeespiegel, kan water onvoldoende worden afgevoerd. De schade kan groot zijn en volgens de opstellers van de scenario's kan dat ontwrichtende gevolgen hebben voor de maatschappij: wegen zijn dan niet meer begaanbaar, ziekenhuizen niet meer bereikbaar en communicatienetwerken vallen uit. 

 

Overstromingen

Zonder extra beschermende maatregelen neemt onze veiligheid af, luidt een andere gemene deler in de vier scenario's. Het Hoogwaterbeschermingsprogramma, dat als opdracht heeft de dijken tot het jaar 2050 te versterken, moet de risico's van de stijgende zeespiegel en toenemende rivierafvoeren in de winter beperken.

De gevolgen van een overstroming zullen evenwel groter zijn, aldus de opstellers van de scenario's, omdat er steeds meer mensen achter de dijken wonen en de economische waarde er toeneemt.


Toekomstbestendig land

Het rapport werd woensdag aangeboden aan demissionair minister van Verkeer en Waterstaat Mark Harbers. De scenario’s laten zien dat de wateropgaven in de toekomst alleen maar groter worden, zei hij in een reactie, maar hij benadrukte dat er nu al veel gebeurt. Zo wordt het IJsselmeer voorbereid op het bergen van extra zoetwater en zijn de regels voor het bouwen in uiterwaarden aangescherpt. 

'De Deltascenario’s leveren een waardevolle bijdrage aan de vernieuwing van het Deltaprogramma in 2026 en de besluiten die daarover genomen worden in het Nationaal Waterprogramma', zei Harbers. 'Doel is om hiermee het land ook in de verdere toekomst veilig en prettig te houden.'

Deltacommissaris Co Verdaas wees er niettemin op dat we moeten leren leven met te veel en te weinig water. Volgens hem moeten we het land zo gaan inrichten dat we de extremen beter kunnen opvangen.

'We hebben een eeuwenlange traditie om het water te beteugelen en te beheersen', zei Verdaas. 'De klassieke aanpak met technische maatregelen in het watersysteem begint te knellen.'  Dat betekent dat er lastige keuzen moeten worden gemaakt over toekomstig land- en watergebruik, maar die resulteren wel in 'een toekomstbestendig land'.


Beeld: Deltares