De Friese stad Harlingen heeft donderdag 18 april een Bubble Barrier in gebruik genomen, een bellenscherm dat afvalplastic uit de Waddenzee moet houden. Een scherm van opstijgende luchtbellen dwingt drijvend plastic richting een afvalbak die eenvoudig te legen is.


Update vrijdag 19 april: we hebben enkele vragen voorgelegd aan The Great Bubble Barrier en met de antwoorden is het artikel aangevuld.
 

Het systeem is ontworpen door het bedrijf The Great Bubble Barrier, dat al ervaring opdeed in Amsterdam, Katwijk en Portugal. De eerste proeven van het bedrijf dateren uit 2017.

Nu heeft het zijn vierde grote plasticopvangsysteem gebouwd in Harlingen, de stad aan de Waddenzee met de enige zeehaven van Friesland. De haven van Harlingen is een belangrijke toegangspoort tot de Waddenzee, een beschermd natuurgebied en UNESCO Werelderfgoed. Plastic afval dat in de Waddenzee terechtkomt, kan daar een bedreiging vormen voor dieren, die verstrikt kunnen raken in plastic of erin kunnen stikken.

Daarom is 18 april een Bubble Barrier onthuld en in gebruik genomen. Het bellenscherm is diagonaal in het water gelegd bij de Tsjerk Hiddessluizen, waar het Van Harinxmakanaal uitmondt in de Waddenzee.
 

Beschermen tegen zwerfplastic

'Het is dus niet ons eerste systeem, maar dit is wel een bijzondere plek', zegt chief technology officer en medeoprichter van The Great Bubble Barrier Philip Ehrhorn aan de telefoon. 'Met ons systeem gaan we echt bijdragen aan het beschermen van het unieke ecosysteem, dat de Waddenzee is, tegen zwerfplastic.'

Belletjes

Een Bubble Barrier werkt met een geperforeerde buis die op de bodem ligt, waar lucht onder druk uitstroomt (het energieverbruik ligt afhankelijk van de grootte van het systeem tussen de 5 en 30 kilowatt). De belletjes die over de hele lengte van de buis ontstaan stijgen naar de oppervlakte en nemen een deel van het plastic mee dat onder water drijft.

De slimmigheid van de ontwerpers is dat het bellenscherm diagonaal in de waterweg ligt (zie de figuur hierboven). In combinatie met de natuurlijke stroming wordt drijfplastic naar de zijkant van het kanaal geleid. Daar komt het in een opvangsysteem terecht, dat eens in de zoveel tijd kan worden geleegd. Schepen hebben geen last van de luchtbellen, want ze kunnen er gewoon doorheen varen.

Bij de nieuwe Bubble Barrier in Harlingen was extra aandacht nodig voor de plaatsing van de geperforeerde buis op de bodem. 'Hier komen forse zeeschepen langs. Afhankelijk van de lading komen die vrij dicht bij de bodem. Daarom hebben we de bodem van het kanaal extra uitgebaggerd en een sleuf gegraven waar de buis in ligt. Zo weten we zeker dat de grote schepen de buis niet zullen beschadigen', vertelt Ehrhorn. 
 

Zo werkt de Bubble Barrier in Harlingen. Klik op de figuur voor een vergrote weergave.

 

Jarenlange ervaring

The Great Bubble Barrier kon bij het nieuwe bellenscherm putten uit een inmiddels jarenlange ervaring. Niet alleen met de technologie, maar ook het verkrijgen van de vergunningen gaat steeds een beetje gemakkelijker.

Want dat was het eerst niet. 'Wat wij doen was nooit eerder gedaan en dat maakt het aanvragen van vergunningen ingewikkeld', zegt Ehrhorn. 'Wil je een buis op de bodem van een waterweg leggen, dan moet dat eigenlijk onder een hoek van negentig graden. Maar onze buis ligt juist met opzet diagonaal.'

Sinds de eerste experimenten van het bedrijf gaat het plaatsen van een systeem ook veel preciezer. 'We kunnen dat nu heel beheerst en precies neerleggen waar we willen. In de beginfase van het bedrijf ging de buis als het ware overboord en moesten we maar afwachten hoe precies hij op zijn plek kwam te liggen.'

Het plaatsen gaat nu met twee platforms, een werkschip met aandrijving en een ponton (zie de foto hieronder). Vanaf het ponton wordt het systeem rustig en precies uitgerold naar de bodem. 'Het schip beweegt de beide platforms voort in de lengterichting van de Bubble Barrier', zegt Ehrhorn.

 

Vissen

Hoewel een bellenscherm een minimale impact op de omgeving heeft, kunnen vissen er wellicht wel door worden beïnvloed. Daarom gaan de komende tijd onderzoekers van het bedrijf ATKB kijken naar de vismigratie rond de nieuwe Bubble Barrier in Harlingen. ‘We hopen inzicht te krijgen in de effecten van dit systeem op de vismigratie’, zegt Floris van Bentum, projectleider Plasticvrije Wadden bij Rijkswaterstaat in een persbericht.

Daarnaast gaat Wageningen Universiteit en Research monitoren hoeveel plastic de Bubble Barrier opvangt, hoe effectief hij werkt dus. Eerdere tests laten zien dat een Bubble Barrier plasticdeeltjes van een millimeter en groter opvangt, en dat ongeveer 86 procent van het langsdrijvend plastic in de opvangbak eindigt.

De precieze prijs van het nieuwe systeem is niet bekendgemaakt, maar een basis-systeem begint bij 350.000 euro, aldus Ehrhorn. Daarbij is het sterke punt van dit principe dat de Bubble Barrier plastic verzamelt, maar dat het scheepvaartverkeer gewoon door kan gaan.

 

Heel de wereld

Op 23 mei wordt de Bubble Barrier officieel onthuld tijdens een evenement. Intussen krijgt The Great Bubble Barrier verzoeken uit heel de wereld. Ehrhorn: 'Op verschillende locaties voeren we momenteel haalbaarheidsonderzoeken uit. Twee in Duitsland, twee in de Verenigde Staten en een in Zuidoost-Azië.' 
 

De aanleg van het Bubble Barrier-systeem in Harlingen.


Foto's en illustraties The Great Bubble Barrier