TNO: Concurrentiepositie Nederland staat onder druk

Het investeringsklimaat in Nederland gaat achteruit, en dat leidt tot minder vertrouwen en bedrijvigheid van ondernemers. Dit komt door problemen als netcongestie, een tekort aan technisch personeel, hoge energiekosten en een sterk toegenomen regeldruk.
 

Dat schrijft TNO in een rapport dat deze week uitkwam en de resultaten bevat van een onderzoek in opdracht van de vaste commissie van economische zaken van de Tweede Kamer.

Draghi-rapport

Aanleiding voor het onderzoek was het rapport over de innovatiekracht van Europa, dat Mario Draghi, voormalig president van de Europese Centrale Bank, in september 2024 aanbood aan de Europese Unie. Als Europa zijn levensstandaard op peil wil houden, moet het veel sterker dan nu inzetten op innovatieve groei, stelde Draghi in dat rapport. Hij noemde de ‘innovation gap’ tussen Europa enerzijds en de Verenigde Staten en China anderzijds een ‘existentiële dreiging’, en stelde dat een jaarlijkse investering van 750 tot 800 miljard euro nodig is om daar iets aan te doen.

Nederland ten opzichte van Europa

Problemen die voor heel Europa gelden zijn de afhankelijkheid van China en de VS wat betreft grondstoffen en de vergrijzing van de bevolking.

Maar zelfs binnen Europa staat Nederland er niet goed voor, concludeert TNO nu. Zo zijn de energiekosten hier veel hoger dan in andere EU-landen, en is de regelgeving op een aantal gebieden strenger dan de EU-voorschriften. Op dit moment is de industrie nog goed voor de helft van de export, maar de vraag is hoe lang dat nog is vol te houden.  Industriële bedrijven verplaatsen nu al bedrijvigheid naar het buitenland, en startups slagen er onvoldoende in om door te groeien, schrijft TNO in een nieuwsbericht naar aanleiding van het rapport.

Niet nieuw

Dat is overigens geen nieuw geluid. Meteen na het uitkomen van het rapport van Draghi vroeg De Ingenieur diverse experts om een reactie. ‘Kennis wordt in Nederland onvoldoende omgezet in succesvolle innovaties en bedrijven die doorgroeien tot nieuwe tech-giganten. Wetenschappelijk vernuft maakt nog geen innovatieve economie’, zei ceo Tjark Tjin-a-Tsoi van TNO toen al. 

En de worsteling is zichtbaar in het veld. Of het nu gaat om industrieën die bijdragen aan het behalen van circulariteitsdoelen, om de transportsector, om defensie of om hoogwaardige, moderne industrieën als ASML, allemaal hebben ze het moeilijk. In de Haven van Rotterdam proberen bedrijven hun processen te verduurzamen, maar onlangs moesten meerdere fabrieken er hun deuren sluiten.

Oplossingen

Nederland moet analyseren welke industrieën op lange termijn levensvatbaar blijven of essentieel zijn voor strategische autonomie, schrijft TNO, en die steunen.

Om het investeringsklimaat te bevorderen is eenvoudiger en consistenter beleid en regelgeving nodig, en om startups naar een hoger plan te tillen zou meer durfkapitaal gericht op opschaling moeten worden ingezet. Momenteel lopen de research & development-uitgaven achter op de Europese doelstelling van 3 procent van het bbp.

Om aan meer personeel te komen pleit het onderzoeksinstituut voor extra investeringen in onderwijs en gericht onderzoek (met name in STEM) en een gerichte instroom van buitenlandse kenniswerkers.

En nu maar afwachten wat de politiek ermee gaat doen.

Openingsbeeld: Depositphotos