Als Nederland in 2050 volledig circulair wil zijn op het gebied van plastic, is meer samenwerking en kennisdeling nodig, stelt TNO in een nieuw rapport. Intussen ging plasticrecyclebedrijf Ioniqa failliet.

 

In 2022 zat de hoeveelheid plastic die afkomstig was uit recycling of gemaakt was van biologische grondstof in Nederland net boven de 11 procent. Dit terwijl Europa streeft naar een circulaire economie in 2050, waarbij het afval tot een minimum is gereduceerd. Ook het plastic afval dus.

Wat is nodig om dit voor elkaar te krijgen? Vooral meer en beter toegankelijke kennis, blijkt uit een inventarisatie die TNO deed onder betrokkenen bij deze transitie, zoals de overheid, maatschappelijke organisaties en bedrijven uit de keten.

Maar de praktijk laat zien dat ook betere marktomstandigheden nodig zijn.

 

Effect van keuzen

Consumenten weten vaak niet welke keuzen op het gebied van grondstoffen het meest duurzaam zijn. Ook voor productontwerpers zou het goed zijn om meer kennis te hebben over de invloed die materiaal- en ontwerpkeuzen hebben op de mogelijkheid het plastic na de levensduur van het product te verwerken.

‘Het moet makkelijker worden om beslissingen te nemen – bijvoorbeeld over plastic versus kartonnen verpakking voor koekjes’, zoals één van de geïnterviewde fabrikanten zegt in een nieuwsbericht op de website van TNO.

Daarnaast hebben consumenten soms onvoldoende inzicht in hoe afval het beste kan worden gesorteerd en gescheiden.

 

Samenwerking

Ook is er meer samenwerking in de keten nodig, bleek uit het onderzoek van TNO, bijvoorbeeld bij het formuleren van wetgeving. Zo zijn de normen voor voedselveilige verpakkingen zó streng, dat dit alleen met zeer geavanceerde en dus dure methoden uit gerecycled plastic kan worden gemaakt. ‘Je kunt nog beter een voedselverpakking opeten dan wat er in zit’, vatte een geïnterviewde het samen.

 

Concurrentie

In de praktijk komt daar nog een probleem bij, bleek intussen in Eindhoven, waar begin deze maand het plasticrecyclingsbedrijf Ioniqa Technologies zijn deuren sloot. Ioniqa, dat behalve een hoofdkantoor in Eindhoven ook een recyclingfabriek had op de Brightlands Campus in Geleen,  verwerkte zo’n 10.000 ton plastic per jaar. Toch lukte het niet om een ‘positieve cashflow’ te realiseren – dus winst te maken – , stelde het bedrijf op 10 oktober in een officiële mededeling.

Weliswaar was de levensvatbaarheid van de technologie aangetoond, ook op industriële schaal, maar vervolgens werd plastic gemaakt uit olie zó goedkoop dat er niet tegenop viel te concurreren. Wat ook niet hielp, was dat in Nederland de energieprijzen stegen en het personeel steeds moeilijker te vinden was. Dezelfde problemen deden het bedrijf Umincorp, dat eerder dit jaar failliet ging, de das om.

 

De technologie van Ioniqa

In 2019 werd Ioniqa nog benoemd tot één van onze drie Nationale Iconen - het bedrijf gold als een van de visitekaartjes van de innovatieve kracht van Nederland. Het bedrijf had een methode ontwikkeld om PET (polyetheentereftalaat) uit flessen en verpakkingen hoogwaardig te recyclen, waarbij minder energie nodig was dan als die PET uit ruwe olie geproduceerd zou worden.

De geavanceerde technologie die Ioniqa gebruikte, houdt in dat de polymeer eerst wordt afgebroken tot op molecuulniveau, om daarna uit die uit elkaar gehaalde bouwstenen ( ‘monomeren’) weer te worden opgebouwd. Dit resulteert in een hoogwaardig nieuw product, dat zelfs aan de eisen voor de verpakking van voedingsmiddelen voldoet. Dit in tegenstelling tot bij mechanische recycling, waarbij het PET-afval grof uitgedrukt gewoon wordt verpulverd en omgesmolten.

 

Marktomstandigheden verbeteren

Als Nederland zijn circulariteitsdoelstellingen wil halen, zullen dus ook de marktomstandigheden zodanig moeten verbeteren dat recyclen rendabel wordt – zoals experts al stelden in een stuk over recycling in De Ingenieur van mei 2024.

Hoe dit kan? Bijvoorbeeld door een bepaald percentage recyclaat in alle kunststoffen verplicht te maken, door de tarieven die producenten die plastic gebruiken moeten afdragen aan het Afvalfonds Verpakkingen te verhogen, of door importheffingen op virgin plastic uit Azië.

Misschien lukt het dan om eventuele nieuwe Nederlandse Iconen de volgende keer in stand te houden…

 

Openingsbeeld: Depositphotos