De weg naar duurzaam asfalt

Voor een automobilist is een betere wegbedekking dan asfalt nauwelijks denkbaar. Duurzaam is het bepaald nog niet, maar daar wordt hard aan gewerkt.

Stel je voor: van het ene op het andere moment is al het asfalt van de aardbodem verdwenen. Waar wegen lagen, resteert slechts een hoop zand en modder waar met geen mogelijkheid doorheen te ploegen valt met de auto. Geen plek is meer bereikbaar, het leven loopt vast.
Als dit dystopische beeld, uit de roman Onder asfalt (2022) van Maarten van der Graaff, iets duidelijk maakt, dan is dat wel het belang van asfalt in onze maatschappij. Er gaat geen dag voorbij of we maken er gebruik van. Hier en daar komt het weliswaar zelfs in de natuur voor, op de sporadische plekken waar teer aan het oppervlak komt, maar al sinds de oudheid is asfalt toch vooral een product dat door mensenhanden wordt gemaakt, door grind en zand met het uit ruwe olie gewonnen kleefmiddel bitumen aaneen te plakken.

Honderd jaar asfalt

Dit jaar is het honderd jaar geleden dat er voor het eerst in ons land een versgestort stukje asfalt tot weg werd uitgewalst, een jaar nadat Shell-dochter Bataafse Petroleum Maatschappij op olie gebaseerd asfalt op de Nederlandse markt had geïntroduceerd. Tien jaar later lag er al drie miljoen vierkante meter asfaltwegdek – zo snel ging Rijkswaterstaat met het wonderproduct aan de slag.

Asfalt is altijd een fantastisch, uitermate bruikbaar product gebleven. Misschien is het wel té goed. Want wezenlijke innovatie heeft de afgelopen decennia nauwelijks plaatsgevonden. In een veel mobielere wereld met een veranderend klimaat en beloften om de uitstoot van broeikasgassen aan te pakken en het gebruik van grondstoffen stevig terug te dringen, is de vertrouwde wegbedekking niet langer zonder meer in te zetten.

‘De asfaltproductie is eigenlijk helemaal niet geïnnoveerd’, zegt David Damen, directeur van ARP engineering. ‘Asfalt wordt nog net zo gemaakt als men dat ooit heeft bedacht. Wat ze honderd jaar geleden deden, doen ze nu nog. Het enige wat inmiddels anders is, is de toevoeging van een percentage gerecycled materiaal.’

De wegenbouw staat voor dezelfde opgaven als andere sectoren: het moet duurzaam, het moet circulair. Kan er asfalt worden gemaakt van reststromen of van oud asfalt? Is het gebruik van bitumen als bindmiddel noodzakelijk of kunnen we ook zonder?

Kan de aanleg van asfalt emissieloos? BAM Infra Nederland zette eind 2022 een grote stap vooruit met de inzet van een elektrische asfaltspreidmachine en drie verschillende elektrische walstypen. Foto: BAM Infra

Vernieuwen en verbreden

Nederland telt negentien asfaltcentrales. Jaarlijks wordt daar tussen de acht en negen kiloton aan asfalt geproduceerd. ‘Door de stikstofregels komen er momenteel weinig Vinex-wijken bij en als gevolg daarvan ook weinig nieuwe wegen’, zegt Damen. ‘Maar wegverbreding en -vernieuwing kosten ook veel asfalt.’

Jaarlijks verstoken de asfaltcentrales tussen de zeventig en tachtig miljoen kuub aardgas, wat zeshonderd kiloton aan CO2-uitstoot oplevert. Asfalt produceren op een lagere temperatuur, wat steeds vaker gebeurt, levert al een hoop milieuwinst op. Omdat het winnen van grondstoffen en het transport meer dan 40 procent van de totale uitstoot voor hun rekening nemen, is ook daar nog een wereld te winnen. En dat is precies waar tal van partijen sinds enkele jaren op aansturen.

Van dak naar weg

Begin van dit jaar werd een innovatief soort asfalt bekroond met een finaleplaats in de innovatiewedstrijd van InfraTech, de grote jaarbeurs voor de infrasector. Het ging om het initiatief Roof2Road, dat een circulaire asfaltketen behelst. Hun grondstof zoeken de bedenkers hogerop: op de daken. Die finaleplaats was niet de enige mijlpaal, zegt Gerben Bijker van Roof2Road. ‘We hadden de wereldprimeur met 100 procent circulair asfalt en we zijn ook als eerste volledig gecertificeerd. We maken verschillende asfaltmengsels en die zijn allemaal gevalideerd voor gebruik op de openbare weg in heel Europa, ook het volledig circulaire mengsel.’