Prangende vragen voor de energiedialoog

Dit zijn meest prangende vragen van de energie-dialoog die van start is gegaan: wat is er nodig om de energievoorziening CO₂-arm te maken en hoe krijgen we dat voor elkaar?

Voor de energiedialoog zijn drie maanden uitgetrokken: hij duurt tot 1 juli. Via de website mijnenergie2050.nl kunnen mensen reageren, het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI) heeft een eigen discussieplatform ingericht dat werkt met cloudwriting.

Systeeminnovatie

Uitgangspunt voor de energiedialoog is het Energierapport dat minister Kamp begin dit jaar publiceerde, lees ook Energierapport Kamp, denkstappen naar duurzaam. Over wat er in 2050 moet gebeuren is het rapport duidelijk: de uitstoot van CO₂ moet dan tot minimale proporties zijn teruggebracht: voor sectoren of bedrijven die daar niet aan voldoen is er in de Nederlandse economie geen plaats meer. Om zo ver te komen zijn ingrijpende veranderingen nodig; minister Kamp hanteert de term systeeminnovatie. Dat geldt bijvoorbeeld voor de energie-intensieve industrie en de transportsector. Nieuwe technologie en innovatie moeten een deel van het antwoord leveren.

De toekomst staat hem helder voor ogen, maar Kamp laat de weg er naartoe volledig open

Terwijl de toekomst hem helder voor ogen staat, laat minister Kamp de weg er naartoe volledig open: hij formuleert geen targets voor de verschillende sectoren, lanceert geen nieuwe initiatieven, voorlopig telt voor hem alleen het uitvoeren van het bestaande Energieakkoord. Geen woord over het feit dat het energieakkoord, ook als dat volledig zou worden uitgevoerd, nu al tekort schiet voor wat er in de toekomst nodig is en op de klimaattop van Parijs is afgesproken.

Roep om regie

Het enige initiatief dat de minister wel lanceerde, is de nu gestarte energiedialoog. Een zwaktebod, zo noemde transitiedeskundige Henk Latesteijn die dialoog in de rubriek Punt van tijdschrift De Ingenieur Heilloze Energiedialoog. Wil je de knelpunten die het Energierapport signaleert aanpakken, organiseer dat dan, zet zaken in beweging, neem initiatief, formuleer concrete doelen met bijbehorende middelen en instrumenten. Want vanzelf gaat het niet.

Een soortgelijk pleidooi hield energiedeskundige André Faaij een jaar geleden in De Ingenieur, Energietransitie kan niet zonder regie. Als een van de voorbeelden noemde hij de energie-intensieve industrie. Die werkt met afschrijvingscycli van zo’n twintig jaar. Wil je dus in 2035 substantieel minder energie uitstoten, dan moeten er nu al de plannen liggen hoe chemische processen die veel warmte vereisen, anders kunnen worden ingericht. En maak niet alleen plannen, maar bouw ook proefinstallaties, want de techniek moet wel bewezen zijn wil die grootschalig worden toegepast. Zo’n vérstrekkend transitiepad is er niet, niet bij de overheid, niet bij de bedrijven zelf, los van de initiatieven om meer biobased te gaan werken en energie te besparen door uitwisseling van grondstoffen en warmte tussen de bedrijven.

Het tegengaan van klimaatverandering is een collectief goed; juist de overheid is ervoor om dat te dienen

Vragen naar de bekende weg

De minister weet dus wat van hem wordt verwacht, waarom toch weer een dialoog starten? Dat was ook de prangende vraag tijdens een recente discussiebijeenkomst in pakhuis De Zwijger. Alom is er de roep om regie van de overheid. Want het tegengaan van al te drastische klimaatverandering is een collectief goed; juist de overheid is ervoor om dat te dienen. Niet dat de overheid alles zelf moet doen, maar die moet op zijn minst zorgen voor de regie, de kaders stellen, zorgen dat er een maatschappelijke dynamiek ontstaat die het doel, een CO₂-arme energiehuishouding, dichterbij brengt.

*The Solar Settlement in Freiburg, Duitsland.*

In allerlei toonaarden is die vraag om regie bezongen. Bedrijven als Shell die groot zijn in de fossiele wereld willen dat de overheid zorgt voor een adequate CO₂-prijs, zodat er valt te verdienen aan het tegengaan van de uitstoot van CO₂. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft herhaaldelijk benadrukt dat de overheid zich niet in de rol moet dringen van de toeschouwer die wacht op de koplopers om daar vervolgens voor te applaudisseren. Zelfs de rechter heeft in het vonnis met Urgenda geoordeeld dat de overheid zich actievere moet opstellen.

Met jaloerse blik wordt gekeken naar bijvoorbeeld Duitsland, waar de overheid wel het voortouw neemt, lees Duitsland Walhalla voor de Energietransitie. Het maakt ons buurland tot een van de spannendste proeftuinen van de toekomstige energievoorziening in een modern geïndustrialiseerd en welvarend land.

Heeft de dialoog zin? Sommige milieugroeperingen hebben al een boycot afgekondigd. Aan de andere kant, het momentum van de dialoog kan ook woerden gebruikt om verder te komen met het antwoord op de essentiële vraag: 'Hoe bereiken we die CO₂-arme energiehuishouding?'.