Rover vindt langste organische moleculen op Mars

De rover Curiosity heeft op de planeet Mars enkele stoffen gevonden waarvan de moleculen bestaan uit lange koolstofketens. Dit kán een aanwijzing zijn dat er ooit leven was op de rode planeet.

Veel slagen om de arm, dat is wat vooral te lezen is in de nieuwsberichten over de vondst van de Marsrover. De uit lange koolstofketens bestaande moleculen die het wagentje aantrof in gesteente, kunnen de resten zijn van bacteriën, maar dat hoeft niet zo te zijn. Experts zien de vondst wel als informatie die de hypothese weer wat aannemelijker maakt dat er ooit eencelligen – of wie weet zelfs complexere organismen – op Mars leefden.

Langere moleculen

Even de feiten, wat is er gevonden? In een boorkern die de Marsverkenner Curiosity in 2013 uit gesteente haalde, zijn bij een nieuwe analyse verschillende alkenen gevonden. Dat zijn langere organische moleculen dan Curiosity eerder ontdekte. Onderzoekers brachten er gisteren een artikel over uit in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS (betaald). Deze moleculen zijn waarschijnlijk restproducten van vetzuren, een stof waar onder meer celmembranen uit zijn opgebouwd. Vandaar de opwinding. De nieuwe vondst kan erop wijzen dat miljarden jaren terug er levende organismen op Mars waren.

Meteorieten

De slagen om de arm komen van het feit dat de resten van vetzuren ook nog op een andere manier op Mars kunnen zijn beland. Vetzuren komen ook voor op meteorieten, en zijn daar niet afkomstig van leven maar van chemische reacties in het vroege zonnestelsel. Het is dus in theorie goed mogelijk dat neergestorte meteorieten de gevonden vetzuren naar Mars hebben gebracht. 

Aan boord van Curiosity geanalyseerd

Bijzonder is verder dat de boring die nu aanwijzingen voor mogelijk Marsleven oplevert, al eerder was geanalyseerd. In 2013, niet lang na de boring, werd het sample al geanalyseerd in het chemische mini-laboratorium dat de rover aan boord heeft, het instrument Sample Analysis at Mars (SAM), schrijft Science op zijn nieuwswebsite. Die analyse gaf aanwijzingen voor de aanwezigheid van lange moleculen met een koolstofketen, maar omdat het niet lukte de precieze samenstelling te bepalen, stopte het daar. Ook kon niet worden uitgesloten dat er vervuiling van aarde was meegekomen.

Piekjes in de grafiek

In 2016 gaf een team van onderzoekers Curiosity de opdracht om nogmaals een analyse uit te voeren op een stuk van het gesteente dat het had bewaard. Na maanden werk, waaronder het in een aards lab nabootsen van de analyse door Curiosity op Mars, ontdekte een van de onderzoekers een aantal piekjes in de grafiek van de massaspectrometer aan boord van Curiosity. Die bleken afkomstig van drie verschillende alkenen: decaan, undecaan en dodecaan (respectievelijk 10, 11 en 12 koolstofatomen). Veel was het niet, maar wel genoeg om meetbaar te zijn.

Enzymen

En dan de hamvraag: hoe komen die stoffen in Mars-gesteente terecht? Er is een argument dat de hypothese dat ze uit leven zijn ontstaan minder waarschijnlijk maakt. Vetzuren op aarde, bijvoorbeeld die in een celmembraan, worden in elkaar gezet door enzymen. Dat doen die enzymen steeds per koppel koolstofatomen, schrijft Science. Dat zou betekenen dat alleen vetzuren met een even aantal koolstofatomen erin op leven duiden. Alleen het aangetroffen undecaan kan daaruit voortkomen; en daarvan was niet een overweldigende hoeveelheid aanwezig in het monster.

Geen uitsluitsel

Dus de nieuwe vondst is weliswaar interessant, en weer een extra aanwijzing dat er leven op Mars kan zijn geweest, maar definitief uitsluitsel hierover is het niet. Misschien dat een nieuwe analyse van het uitgeboorde gesteente meer aanwijzingen kan geven. Curiosity heeft nog één monster over en het plan is dat het chemielab aan boord dat gaat analyseren. Als daarin opnieuw alkenen worden aangetroffen waarbij de moleculen met een even aantal koolstofjes duidelijk in de meerderheid zijn, dan krijgt de leven-op-Mars-theorie echt een stevige steun in de rug.

Analyse in aards lab

Levert dat niets op, dan is het wachten op Perseverance, de opvolger van Curiosity die zich sinds 2021 op Mars bevindt en waar we bij De Ingenieur uitgebreid over hebben geschreven (lees ook: ‘Marsrover klaar om rots te boren’ en ‘Missie naar Mars vandaag van start’). Die voert meerdere boringen uit en laat de monsters achter op de Marsbodem, om later te worden opgehaald en te worden teruggestuurd naar aarde. Analyse in een aards lab belooft veel betere kwaliteit dan het mini-lab aan boord van de oude rover Curiosity. Er zijn inmiddels betere en meer gevoelige instrumenten ontwikkeld.

Lees ook het artikel dat NASA publiceerde over de vondst. 

Openingsbeeld: deze graphic laat modellen zien van de drie organische moleculen die Curiosity op Mars heeft gevonden. Foto: NASA/Dan Gallagher