Twee dagen Singularity Summit is twee dagen technologisch spervuur. We staan voor een overweldigende techniekontwikkeling, waarvan we nog niet een notie hebben wat dat voor onze manier van leven gaat beteken. Zeker is dat er veel gaat veranderen, en ingrijpend.


De Singularity University Summit van de afgelopen twee dagen in het Amsterdamse De La Mar-theater in Amsterdam is een aaneenschakeling van presentaties van de wetenschappers/ondernemers/docenten die aan de gelijknamige organisatie in het Amerikaanse Silicon Valley ziin verbonden, aangevuld met een paar Europese gasten, waaronder de Nederlandse singularity-ambassadeur Yuri van Geest en kunstenaar/producent Daan Roosgaarde, onder andere bekend van de Smart Highway.


Aankondiging van een van de vele lezingen van de Singularity University.

Wat is de boodschap van die Singularity University? Die laat zich het beste weergeven aan de hand van de thema’s die Peter Diamandis ter sprake bracht. Diamandis is samen met Ray Kurzweil oprichter van de Singularity University.  Hij is ceo van de Xprize-foundation, die miljoenen dollars grote prijzen organiseert om technologische ontwikkelingen een push te geven. Kurzweil kreeg vooral bekendheid met zijn boek Singularity is near waarin hij betoogt dat machines intelligenter zullen worden dan de mens, een onderwerp dat tijdens de conferentie alleen terloops ter sprake kwam. Welke thema’s stelde Diamandis aan de orde?

+ optimistisch wereld- en techniekbeeld
Wereldwijd zijn inkomen, levensverwachting, voedselvoorziening enorm toegenomen, er is minder armoede, het aantal mensen dat door geweld wordt gedood is een fractie van het was. Dat komt vooral dankzij de technologische ontwikkeling.

+ democratisering van de toegang tot informatie en kennis
Duizend jaar geleden moest je een koning zijn om iets voor elkaar te krijgen, en die had het volk als gereedschap. Honderd jaar geleden moest je een industrieel ondernemer zijn om iets voor elkaar te krijgen, en die had kapitaal en een de werknemers als gereedschap. Nu kan iedereen iets voor elkaar krijgen, is het individu aan de macht. Via internet heeft die toegang tot alle kennis, via crowd funding kan hij aan kapitaal komen (er is nu al in totaal vijftien miljard dollar gegenereerd), er is toegang tot alle expertise die in de wereld beschikbaar is. ‘We kunnen de problemen van de wereld in onze eigen handen nemen en die oplossen. Ieder van ons kan impact hebben.’

+ technologische verandering gaat steeds sneller
In 40 jaar tijd zijn chips 10 000 x sneller en 10 miljoen keer goedkoper geworden. Ten opzichte van de eerste digitale camera van Steven Sasson van Kodak in 1976 is de huidige een miljard keer beter. En voor beide geldt, en voor al die andere techniekontwikkelingen, tot en met de prijs van een zonnepaneel: wat er vandaag is, is niet het eindpunt, de verbetering van de prestatie/prijsverhouding gaat door.
Diamandis dicht die techniekontwikkeling zes d-eigenschappen toe, die te maken hebben met het exponentiele verloop van die technische verandering:

  1. Deceptive, misleidend

In het vroege stadium van exponentiële groei stellen de resultaten teleur ten opzichte de verwachte lineaire ontwikkeling.

  1. Disruptive, ontwrichtend

Wanneer exponentiële ontwikkeling eenmaal de lineaire passeert, ontwrichten ze de bestaande orde. Over tien jaar zal 40 % van de Fortune-500 grootste Amerikaanse beursbedrijven niet meer bestaan.

  1. Digitizes, gedigitaliseerd

Als informatie of een bepaalde activiteit, denk aan biosynthese of medische sensoren, digitaliseert, dan is het ook mogelijk daar kunstmatige intelligentie op toe te passen.

  1. Dematerialized, ontmaterialiseren

Computers, sensoren, apparaten worden steeds kleiner, in plaats van met apparaten kun je ook met software veel bereiken.

  1. Demonitized, kostenverlaging

Naarmate productietechnieken verbeteren, worden de kosten van producten steeds lager, de marginale kosten van het vermeerderen van gedigitaliseerde producten zijn nul.

  1. Democratized, democratisering

De goedkopere digitale techniek bereikt ook de armen. Afrika heeft in 2016 een miljard mobieltjes, er is inmiddels een $ 35 tablet. In 2030 zijn drie miljard mensen meer op internet aangesloten. ‘Dat betekent dat we drie miljard extra hersens aan het wereldwijde netwerk toevoegen, we boren een enorm reservoir aan slimheid aan, van mensen die heel goed weten wat de grote maatschappelijke uitdagingen zijn.’

+ pak Global Great Challenges aan
Bij elke nieuwe lichting van de Singularity University is de eerste vraag die ze krijgen voorgelegd: wat kun jij met moderne technologie doen om de grote maatschappelijke uitdagingen aan te pakken op het gebied van armoede, onderwijs, energievoorziening (klimaatverandering), toegang tot schoon water, enzovoorts. Diamandis noemde een paar voorbeelden van de uitgeroepen Xprize over dit soort thema’s:

  • Qualcomm Tricorder Xprize: ontwikkel een standalone apparaat, dat eenvoudig is te bedienen en in staat is de vijfiten meest voorkomende ziekten te detecteren.
  • Global Learning Xprize: ontwikkel open source software die in staat is om kinderen op welk platform ook, mobieltje, $ 35 tablet, $ 100 computer, in achttien maanden basisvaardigheden te leren.
  • Carbon Xprize: ontwikkel een procedé dat CO2 omzet in een nuttig product, zodat het winstgevend is om CO2 te oogsten.

Tot zo ver Diamandis.


Peter Diamandis bij de lancering van de Google Lunar Xprize.

Nu zijn er verschillende manieren om de oogst van die twee dagen te waarderen. Eerst en vooral is het caleidoscoop van de technologische ontwikkelingen die ons te wachten staan. Ik ken geen bijeenkomst waar die zo gecondenseerd op tal van terreinen werd gepresenteerd, met de focus op de gebieden waar digitale techniek zo’n grote rol speelt: kunstmatige intelligentie, robotica, maar bijvoorbeeld ook de automotive (zelfrijdende auto), medische applicaties, biosynthese, 3D-printing.

Verder zijn alle verhalen doordesemd van technologisch optimisme. Is er een probleem, we kunnen het oplossen, want de mogelijkheden van onze technologische gereedschapskist zijn ongekend. De door de Amerikaanse sprekers meest geciteerde uitspraak was die van John F. Kennedy die zei: ‘We gaan niet naar de maan omdat het gemakkelijk is, maar omdat het moeilijk is.’ Dat optimisme is extra gevoed door de notie dat het werken aan die oplossingen inmiddels voor iedereen binnen handbereik ligt.  Iedereen kan over die genoemde gereedschapskist beschikken, dus de keus is aan ieder om daar iets mee te doen.

Vrijwel zonder uitzondering benadrukten de sprekers dat de technologische ontwikkeling vooral nieuwe mogelijkheden biedt om de grote maatschappelijke uitdagingen aan te pakken, denk aan gezondheid, voedsel, onderwijs voor de miljarden mensen die daar nu nog geen toegang toe hebben. Dat werd heel confronterend gepresenteerd met de omstreden foto die Kevin Carter in 1993 maakte van een Soedanees kind dat op zoek is naar voedsel, met achter haar een gier die zit te wachten tot ze sterft. ‘We zien wat er gebeurt, en we kunnen er voor weglopen of we doen er iets aan’, aldus de laatste boodschap van de bijeenkomst. Indringender kan het niet.

Bij thema’s als kunstmatige intelligentie, robotica, medische applicaties, de zelfrijdende auto, kwam steevast de vraag aan bod: wat gaat dit betekenen voor onze manier van leven, voor hoe de samenleving functioneert, voor wat bedrijven doen. De zin ‘we hebben maatschappelijke discussie nodig’ is veel uitgesproken.


De omstreden foto van Kevin Carter van een stervend kind op zoek naar eten.

Dat alles schaar ik onder de positieve spirit.

Tegelijkertijd heeft zo’n spervuur iets beklemmends, zeker wanneer iedere spreker dezelfde singularity gebedsmolen hanteert. Dat is die van de exponentiële techniekontwikkeling. De twee meest gepresenteerde grafieken waren die van de Wet van Moore (het aantal transistoren op een chip verdubbelt elke twee jaar) en de grafiek met een lineaire en een exponentiële curve. In eerste instantie doet die exponentiële curve nauwelijks iets, blijft hij onder de lineaire, en dat is dan het tijdperk van de tegenvallende resultaten, tot de exponentiële curve de lineaire doorbreekt en omhoog begint te schieten. Meestal bevindt de besproken techniek zich voorbij dat snijpunt.

Fixatie op technologie leidt per definitie tot een vernauwde blik op de werkelijkheid. Het meest prangende voorbeeld was het antwoord dat medicus Daniel Kraft gaf op de vraag van een man uit de zaal of het in de toekomst mogelijk is om vrouwen het harde werk van een bevalling te besparen,  waarop hij wat zegt over reageerbuisbevruchting (IVF) en het buiten het lichaam bewaren van de eierstokken. Terwijl zijn antwoord natuurlijk had moeten zijn: zwangerschap is zo’n fantastische beleving, dat willen we als het even kan geen vrouw onthouden. Technologische fixatie, dus.

Het ‘we kunnen alles oplossen’ negeert machtsstructuren, geopolitieke verhoudingen, welvaartsongelijkheid. Of er wordt op gewezen dat die ook onder de zich exponentieel ontwikkelende technologie zullen bezwijken, zeg maar de hoop van de sociale mediarevolutie in de Arabische landen, die tegelijk ook op nogal wat plaatsen de desillusie is geworden.

Amazon en Apple zijn voor de Singularity University lichtende voorbeelden van de toekomst. Op de vraag uit het publiek hoe het zit met de arbeidsomstandigheden in Amazons magazijnen en Apples fabrieken, is er een wat ongemakkelijke aarzeling. Dat zijn overgangsverschijnselen, die banen zullen mettertijd worden gerobotiseerd, dus dan mag weglopen dan eventjes wel?

De noodzaak van het aanzwengelen van het maatschappelijk debat over wat de technologische ontwikkeling gaat betekenen is veel genoemd, maar daar blijft het dan meestal bij, krijgt nauwelijks verdere invulling.

Wat zwaar aangezet: het verhaal van de Singularity University is het verhaal van de hoogopgeleiden, van ondernemerstypes, zelfingenomen, overtuigd van de eigen superioriteit. Misschien kreeg daarom de man die in eenvoudige woorden vertelde over hoe een geavanceerde onderarmprothese weer licht in zijn leven bracht zo’n ovationeel applaus.

En toch, je kunt er de nadruk leggen dat de mensen van de Singularity University te optimistisch zijn, te veel gefixeerd op technologie, een blinde vlek hebben voor bepaalde de negatieve kanten van hun helden, het is en blijft fantastisch dat er een club mensen is die zich zo verbindt aan wat er aan het voorfront van de technologie gebeurt, die dat in kaart brengen, de uitwerking die dat heeft bespreekbaar maken , creatief talent aantrekken, een appèl doen om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. Liever over-optimisme en wat technologische fixatie dan het bestaande nemen zoals het is. Vooral omdat, exponentieel of niet, die techniekontwikkeling gewoon doorgaat omdat daar zo veel mee valt te winnen, en je er dus maar beter bij kunt zijn om de positieve mogelijkheden zo goed mogelijk te benutten.