De NS gaat de blaadjes op de rails bestrijden met een laserstraal: als in een heuse Leaf Wars verdampt het loof in het niets.


Fantasie-afbeelding van de trein met blaadjes verdampende laser.

Een dienstregeling die in het honderd loopt door rotte bladeren op de rails. Het komt de NS bij het begin van iedere winter op veel hoon te staan. Maar het probleem speelt echt niet alleen in Nederland. Volgens Network Rail in het Verenigd Koninkrijk waren de blaadjes aan de overkant van het Kanaal in 2013 goed voor 4,5 miljoen passagier-uren vertraging. Het is nu de NS zelf die pioniert met een futuristische bestrijdingsmethode: een laserstraal die de gladde bladerenpulp vlak voor de wielen van de trein laat verdampen. Dit najaar zijn tests begonnen in samenwerking met ProRail en Strukton en met de TU's van Delft en Twente.
 
Het probleem op de rails zijn niet de blaadjes zelf maar wat er overblijft na fijnmalen en samenpersen door de treinwielen, gevolgd door drogen: een hard soort tandplak, dat bij natregenen spekglad wordt. De remweg van een trein kan erdoor verdubbelen, met alle gevolgen van dien voor de snelheid die nog veilig is.
 
Er zijn talrijke techieken bedacht om hier wat aan te doen, zoals water- en zandstralen. Maar deze methoden kunnen de rails beschadigen, of de bedding daaronder. Een Star Wars-achtige techniek is al in 1999 bedacht in Engeland. Een laserstraal verhit de rails al rijdend tot 5000 graden en laat zo alle organische materiaal verdampen.
 

De laser scrhroeit vlak boven de rails de vastgeplakte blaadjes weg.

Het voornaamste probleem daarbij is het focusen van de straal op de rails terwijl de trein door de snelheid stevig trilt. Een oplossing daarvoor wordt dezer dagen beproefd met een testtrein. Een drievoudige ophanging van de optica moet zorgen voor stabiliteit. Terwijl aan de voorzijde van een wagon de rails worden schoongezapt, meet een abs-achtig systeem verschillen in omwentelingssnelheid tussen twee assen van dezelfde wagon bij een geringe (4%) remdruk. Zo wordt de stroefheid van het spoor vastgesteld.


De verwachting is dat bij 80 km per uur de rails goed schoon te krijgen zijn. 'De vraag is niet zozeer of het systeem werkt, maar vooral hoelang de rails schoon blijven,' aldus prof. Rolf Dollevoet (TUD/Prorail) in het Delftse universiteitsblad Delta. 'Uit dit onderzoek kunnen NS en Prorail afleiden hoe vaak ze de 6000 km spoor moeten laseren en hoeveel treinstellen met een laser daarvoor nodig zijn.'
 
Belangrijke voordelen van de lasermethode vergeleken met spuiten met zand of water, zijn dat er geen voorraad van zo'n schoonmaakmiddel nodig is, en ook dat de spoorbaan er zelf niet onder lijdt. Het metaal van de rails reflecteert de laserstraal en blijft dus zelf ongeschonden.(Herbert Blankesteijn)