Methanol als mooie middenweg

Na tien jaar boten op zonne-energie te hebben ontworpen en gebouwd gooit Solar Boat Twente het roer radicaal om. ‘Wij geloven in methanol als maritieme brandstof voor de toekomst.’ Afgelopen weekeinde eindigde het team als vijfde in de Elfstedentocht.

De wereld verbeteren? Natuurlijk, dat is wat elk studententeam wil. Maar meestal zijn de studenten realistisch genoeg de lat iets lager te leggen. 

Neem Solar Boat Twente, een team van 24 studenten van Universiteit Twente en hogeschool Saxion. Het team hoopt een bijdrage te leveren aan de verduurzaming van de scheepvaart, een sector die bijna 3 procent van de totale mondiale uitstoot van CO₂ voor zijn rekening neemt. Maar hoe kan een clubje studenten daarin werkelijk van betekenis zijn? Uiteindelijk willen we ‘innoveren om te inspireren’, zeggen teamleden Stijn Wiggerts en Koert van Oosten.

Sinds 2016 werken de leden van Solar Boat Twente aan het op innovatieve wijze verbeteren van de eigen zonneboot, om zich in nationale en internationale wedstrijden te kunnen meten met de boten van andere studententeams en zo de sector te tonen hoe duurzaam het kan.

Minimale optimalisaties

Maar is een boot op zonne-energie nog wel de beste manier om die doelen te behalen? Aan het begin van dit studiejaar gingen vertrekkende en aankomende teamleden in gesprek. ‘Al evaluerend viel ons op dat we in de beginjaren nog grote stappen konden zetten, maar dat het inmiddels slechts om minimale optimalisaties gaat’, zegt Stijn Wiggerts, het teamlid dat de pr en communicatie verzorgt. 

Neem het streven naar een zo licht mogelijke boot. ‘Dit jaar kunnen we hier en daar nog een kilootje winnen, maar dat zal minder en minder worden.’ De enige uitzondering? De batterij: daar heeft het team zestien kilogram af weten te schaven.

Technische uitdaging

Vijf jaar geleden stelden de teamleden zichzelf voor het eerst de vraag of zonne-energietechnologie nog relevant was. Toen was het antwoord nog positief. Later volgde een groot, eigen onderzoek naar de belangrijkste ontwikkelingen binnen de maritieme sector. ‘We wilden ontdekken op welk vlak wij als studententeam het meest kunnen bijdragen aan verduurzaming’, zegt Koert van Oosten, duurzaamheids- en innovatiemanager van het team. 

Het resultaat? We moesten kiezen, zegt de Saxion-student mechatronica. ‘Ofwel voor evenementen met een enorme impact, zoals het afvaren van de hele Donau in plaats van een race hier of daar, of voor technische uitdagingen die zo groot zijn dat we op die manier relevant zijn.’

Bij het soort studenten dat wij zijn, zegt Van Oosten, past maar één keuze: die van de technische uitdaging. Dat is immers het bestaansrecht van het team: studenten een technisch voldoende interessante en maatschappelijk relevante kluif te geven waarmee ze een jaar lang zoet zijn. ‘We zijn nader gaan onderzoeken: welke energiebronnen en welke concepten zijn er’, zegt Van Oosten. ‘De conclusie was helder: methanol is de beste oplossing.’

Groene methanol

Het team kiest daarmee bewust voor een technologie die nog niet volledig is doorontwikkeld, maar waar het nog werkelijk van betekenis kan zijn. Maar ‘we zijn er ook echt van overtuigd dat methanol de maritieme brandstof van de toekomst wordt’, zeggen Wiggerts en Van Oosten in koor.

De voordelen zijn duidelijk. Methanol is niet zo energiedicht als diesel of bunkerolie, maar van de als duurzaam te boek staande opties scoort er geen zo goed. De vergelijking met zonne-energie valt gunstig uit. We zouden meer zonnepanelen nodig hebben voor dezelfde hoeveelheid energie, weet Wiggerts.

Maar hoe duurzaam is methanol eigenlijk? Bij verbranding komt immers CO₂ vrij.

Brandstofcel

Toch, zegt Wiggerts, is methanol een mooie middenweg: we kunnen het namelijk wel CO₂-neutraal maken. Dat willen de teamleden doen door op de campus in Enschede groene methanol te produceren. 

Zoals planten CO₂ uit de lucht halen om die via fotosynthese om te zetten in ‘groeikracht’, kan dat op fabrieksmatige schaal door CO₂ in een brandstofcel te vermengen met waterstof. Is die waterstof duurzaam geproduceerd, dan levert dat proces groene methanol op.

Bescheiden ambities

De verdere uitvoering laten de teamleden over aan die van komend jaar, want pas dan volgt de echte overstap naar methanol. Het team bereidt die stap wel al voor, onder meer door vast na te denken over het ontwerp van een nieuwe boot. Die wordt een paar slagen groter dan de huidige. ‘Het methanolsysteem heeft omvang nodig om echt winst op te leveren’, zegt Wiggerts, die medical device design studeert aan de Universiteit Twente.

De ambities voor volgend jaar zijn relatief bescheiden. ’De uitdaging om het methanolsysteem werkend te krijgen is al groot genoeg’, zegt Van Oosten. ‘Maar stiekem willen we de boot toch ook al laten vliegen.’

Dat ‘vliegen’, wanneer de opstaande foils of vinnen het vaartuig boven een bepaalde snelheid uit het water omhoog drukken, gaan ze dit jaar nog demonstreren met de laatste zonneboot, de eind april onthulde Aquila. Eind mei werd het team daarmee vierde op het Nederlands kampioenschap in Friesland en afgelopen weekeinde volgde de Elfstedentocht, waarin het team vijfde werd. 

In een internationale wedstrijd op het Hongaarse Balatonmeer later deze zomer moet alles samen komen. ‘Natuurlijk willen we die races in de eerste plaats uitvaren’, zegt Wiggerts. ‘Maar we hopen ook op het podium te eindigen.’

Foto's: Solar Boat Twente