‘Voorsprong door techniek.’ Echt waar?, vraagt redacteur Jim Heirbaut zich af in zijn maandelijkse column. Dit keer met de schoonheid van archeologie.

 

In tijden van politieke turbulentie deed het me goed weer eens ouderwets hartverwarmend wetenschapsnieuws te lezen. The New York Times schreef over een onderzoek naar de figuren in het zand van de pampa’s van Nazca in Peru. Wie ooit Suske en Wiske las, kent deze mysterieuze lijnen.

Zelf maakte ik ooit een rondvlucht boven het gebied. Behalve het gewiebel van het toestel, met bijbehorende maagkrampen, vergeet ik nooit hoe de getekende dieren, mensen en geometrische vormen pas vanuit de lucht goed zichtbaar werden.

In het kurkdroge Nazca hebben mensen zo’n tweeduizend jaar geleden figuren in de ondergrond getekend door de bovenlaag om te woelen, waardoor een lichtere grondsoort zichtbaar werd. Op het maaiveld zie je er weinig van, pas als je op een heuvel staat, tekenen de structuren zich af.

Wat het doel was van de tekenaars is niet helemaal zeker, omdat de Nazcacultuur geen geschreven bronnen achterliet. Wetenschappers vermoeden dat er een link bestaat met naburige tempels. De meeste zogeheten geoglyfen zijn gevonden langs wandelroutes die pelgrims mogelijk gebruikten.

Nu heeft een onderzoeksgroep drones de lucht in gestuurd met goede camera’s. Op de haarscherpe foto’s zijn meer dan driehonderd nieuwe tekeningen ontdekt, sommige maar een paar meter groot.

Naast drones zetten de onderzoekers AI in om de beelden te analyseren. De software voor beeldherkenning was in staat om lijnen te ontwaren in zelfs maar de kleinste kleurafwijkingen. Dit lijkt verrassend veel op de AI-software die in het ziekenhuis helpt kanker te herkennen op vage scans vol ruis.

AI maakte uit ontelbare dronebeelden een voorselectie van ruim 47.000 mogelijke kanshebbers die de wetenschappers aandachtig bekeken. Pas toen ze het aantal kandidaten hadden teruggebracht tot ruim duizend, gingen ze ter plaatse kijken. Piloten hadden de kleine tekeningen in theorie best al eerder kunnen spotten, maar het gebied is zo immens groot dat ‘het vinden van de naald in de hooiberg praktisch onmogelijk was zonder de hulp van automatisering’, verwoordde een betrokken onderzoeker van IBM het in de krant.

Ik merk bij het lezen van het krantenartikel dat ik blij ben met eindelijk weer iets positiefs over kunstmatige intelligentie. De laatste tijd lezen we zoveel over desinformatie op sociale media, over polarisatie die wordt aangejaagd door de algoritmen van deze platforms. Over miljardairs die met hun platforms het laatste zetje geven aan een presidentskandidaat met autoritaire trekjes.

Met AI zijn ook zoveel goede dingen te doen, dat het goed is met die open blik naar de technologie te blijven kijken. Dus ja, overheden moeten als de donder strengere regels opleggen aan sociale mediaplatforms. Maar AI brengt ons ook vooruitgang, zoals betere gezondheidszorg. En tot de verbeelding sprekend wetenschapsnieuws.
 

Deze column verscheen eerder in de editie december 2024 van De Ingenieur.

 

Openingsfoto: Diego Delso, delso.photo, License CC BY-SA