Een nieuwe, fijnere vezel maakt kogelwerende vesten ook bestand tegen messteken. Het is één van de nieuwe dingen waarmee Teijin het werk van politieagenten en soldaten veiliger wil maken.

Teijin Aramid, vezelmaker en vroegere subdivisie van AKZO, timmert aan de weg. Het bedrijf, dat in Nederland allerlei garen spint, ontwikkelt op dit moment de volgende generatie kogelwerende vesten en helmen. Met hun Twaron, een poly-aramide en de tegenhanger van het veel bekendere Kevlar, zijn ze in de loop der jaren marktleider geworden. Nu het patent op hun microvezel verlopen is, wordt het tijd voor iets nieuws;  een ultra-microvezel, zoals ze het zelf noemen die nóg fijner geweven is. Zo bevat een vierkante centimeter kogelvrij vest straks tot wel 10 keer meer garen.

Een demonstratie in het monumentale fabriekspand waar de ballistieke research van Teijin plaatsvindt maakt het nut van zo'n innovatie duidelijk. De fijnere vezels zorgen voor minder gewicht met evenveel bescherming. Zo houdt het Twaron vest een 9mm-kogel uit een handgeweer tegen. Voordeel van de fijnere vezel is bovendien dat het steekbestendig is; messen of ijspikken komen er niet doorheen. 'We kunnen dit soort dingen maken dankzij al het onderzoek. Teijin heeft een speciale manier ontdekt om de draden te spinnen', vertelt Jan Roos, hoofdingenieur bij Teijin Aramid. Het maken van aramide is een ingewikkeld proces van draden maken, wassen en spinnen. Een proces dat het Arnhemse bedrijf (met fabrieken in Delfzijl en Emmen) inmiddels tot in de puntjes beheerst, en geheimhoudt. 'In die spinning-technologie zit heel veel onderzoek en daarmee lopen we op onze concurrenten vooruit.'

Geweldadige wereld

Het is hard nodig, zo'n beter vest. Teijin noemt de veranderende wereld, met aanslagen zoals die bij de redactie van Charlie Hebdo, begin dit jaar, één van de aanjagers voor betere bescherming. Machinegeweren als de AK-47, die een zwaarder kaliber kogel gebruiken dan handgeweren, maken betere bescherming nodig. Een Twaron vest, hoe fijngeweven ook, kan dat in zijn uppie niet. Vandaar dat Teijin ook beschermende platen van polyethyleen ontwikkelt. Die zijn gelaagd en in staat zwaardere kogels te stoppen - dat is wat nodig is voor politieagenten die de strijd aangaan met terroristen.

Zowel politie als leger doen zaken met Teijin, ook op de Amerikaanse markt. Dat is opmerkelijk, omdat Kevlar van het grote Amerikaanse DuPont komt. 'In de loop der jaren zijn wij veel beter geworden,' vertelt directeur marketing Martin Klang. Hij wordt fel als Kevlar ter sprake komt. Volgens hem komt het puur door marketing dat Kevlar zo bekend kon worden. De twee vezels zijn min of meer tegelijkertijd ontdekt, maar Kelvar kwam eerder op de markt. AKZO zat in die tijd in financiële problemen, waardoor de lancering van Twaron twee jaar moest wachten. De achterstand is inmiddels ruimschoots ingehaald. 'De politie en het Amerikaanse leger gebruiken nu Twaron, omdat wij als eerste aan de nieuwe gewichtseisen van het leger konden voldoen.'

De ontwikkeling van kogelwerende materialen gaat wellicht niet snel, maar er zit zeker vooruitgang in. Christian Schmidt, Teijin-onderzoeker en oud militair, vocht in 1993 met een wapenrusting van 23 kilo. 'Inmiddels weegt dezelfde bescherming nog maar 10 kilo,' vertelt hij terwijl hij een beschermingsplaat in elkaar zet. Die soldatenbescherming is weer van een andere orde dan de politiebescherming. Een keramieken plaat achter de laag aramide en polyethyleen zorgt ervoor dat zelfs de zwaarste kogels worden gestopt . Dit alles wordt duidelijk bij een demonstratie op de schietbaan; Twaron stopt de 9mm, polyethyleen de Kalashnikovkogel en met de keramieken plaat wordt een scherpschutterskogel tegengehouden. Het betekent niet dat de beschotene er zonder kleerscheuren uitkomt; een kleiplaat achter de beschermende kleding suggereert dat een enorme blauwe plek en een gebroken bot of twee het minste is waar een beschoten soldaat last van kan hebben.

Bermbommen

Ook in oorlog zijn er nieuwe dreigingen. Teijin wil met de ultrafijne vezel bijvoorbeeld de schade van bermbommen verminderen. Het probleem bij dit soort munitie, die in de oorlog in Afghanistan in trek was, is dat heel fijn rondvliegend gruis verwondingen veroorzaakt die moeilijk te genezen zijn. Door de vezels van een beschermend vest zo fijn te maken dat die gruisdeeltjes er niet doorheen kunnen, wordt de kans op verwondingen kleiner.

Ten slotte experimenteert het bedrijf in Wuppertal met de helmen. Die zijn tegenwoordig ook bijna altijd van een poly-aramide gemaakt, vanwege de goede mix tussen gewicht en bescherming. De laagjes Twaron worden in een hydraulische pers in een helmvorm gedrukt; het resultaat is eenzienlijk harder dan het luchtige vest, waardoor het opvangend vermogen overigens minder wordt. Vandaar dat Teijin nu probeert een steviger helm te maken. Een mix van poly-aramide en polyethyleen zou uitkomst kunnen bieden.

Spciaal vest voor vrouwen, dat beter zit dankzij de pasvorm

'Het is nu nog experimenteel', vertelt de Nederlander Joran van der Eem, 'maar dit is wel de richting waar het opgaat.' Zo'n helm is in theorie in staat om de AK-47 kogels te stoppen. Maar ze zijn zwaarder en daarom onpraktisch. Bovendien is polyethyleen aanzienlijk duurder dan aramide, en het beschermend vermogen is niet evenredig met de kostenstijging. 'Aan de andere kant zijn de aramide-helmen al 35 jaar op de markt; het wordt tijd voor iets nieuws.' Duitse 'special forces' hebben de nieuwe generatie helmen al getest in Afghanistan. De resultaten van de test zijn geheim, maar het feit dat Teijin ze nu nog ontwikkelt suggereert dat er wel vraag naar is.

Het is een opmerkelijke wereld, die van de ballistische bescherming. Volgens marketingdirecteur Klang is het een hele competitieve markt, maar hoort men er nooit iets van vanwege de geheimhouding rond militaire technologie. Nu blijkt dus dat het bedrijf volop onderzoek doet, om mensen beter te beschermen en de bescherming comfortabeler te maken.

Images: Teijin