Kunstenaars maken steeds vaker gebruik van algoritmen, toont het boek The Age of Data overtuigend aan. Maar kan een computer werkelijk creatief zijn?


Behalve hoofdrolspelers Orpheus en Eurydice was het vooral de sculptuur Ego die de aandacht trok in de opera L’Orfeo zoals de Nederlandse Reisopera die in 2020 op de planken bracht. Ego was een uit zestien kilometer lange, flinterdunne fluorkoolstofvezels geweven doek, zo groot dat het volledige podium ermee kon worden overspannen.

Studio Drift uit Amsterdam, de maker van het werk, had het aan acht hoekpunten opgehangen, elk aan een eigen motortje. Trok er één het geheel wat strakker, dan moesten de andere motortjes daarop reageren.


Algoritmen en software

Een van de oudste opera’s was in het modernst mogelijke jasje gestoken. Dat Ego op de operabezoekers bijna als een personage overkwam, was namelijk te danken aan de algoritmen en software die erin waren verwerkt en waardoor de motortjes konden reageren op de muziek en op de bewegingen.

Het was wel regelmatig nodig om het algoritme te corrigeren, vertelt Lonneke Gordijn van Studio Drift in The Age of Data. ‘Behalve het algoritme hadden we dus ook nog een soort marionettenspeler nodig om de bediening te kunnen overnemen.’ 


'Ver voorbij de bekende horizon'

Steeds meer kunstenaars maken in hun werk gebruik van data. In The Age of Data worden naast Ego van Studio Drift nog veertig werken uitgebreid beschreven. Samensteller Christoph Grünberger probeert in het voorwoord uit te leggen wat de gemene deler is.

‘Alle kunstenaars in dit boek reiken met hun visie ver voorbij de bekende horizon’, schrijft hij, ‘en dat doen ze allemaal met de hulp van kunstmatige intelligentie’ – die hier niet als abstractie verschijnt, maar als verf, vorm of voorstelling. 


Abstracte begrippen krijgen vorm

In The Age of Data krijgen abstracte begrippen vorm. ‘Data gaat altijd om informatie’, zegt kunstenaar Hannes Koch ergens. ‘Maar het heeft pas echt impact wanneer je het creatief weet te verpakken.’

Tegelijkertijd toont het geweldig vormgegeven boek een duidelijke richting waarin kunst en design zich kunnen bewegen. En die maakt nieuwsgierig – ook naar de marionettenspeler achter de coulissen.  
 

The Age of Data. Embracing Algorithms in Art & Design 
Christoph Grünberger | 400 Blz. | € 68,-


Foto: Marco Borggreve