Mixed in place, deuvels en nagels – aan ongewone woorden is er in de wereld van de dijken inmiddels geen gebrek. Stuk voor stuk staan ze voor innovatieve manieren om dijken te versterken en zo een alternatief te bieden voor de traditionele manier: het verbreden van de dijk aan de binnenzijde, waarbij de extra grond een tegenwicht vormt tegen het afschuiven van het binnentalud of het gebruik van damwanden.


Het inboren van dijknagels.   (foto Volker Staal en Fundering)

Het Waterschap Rivierenland heeft ongeveer vier jaar geleden verschillende proeven met de innovatieve methoden gedaan. Frans van den Berg, coördinator Dijkversterking, verwacht tot nu toe het minst van mixed in place. Daarbij wordt de binnenkant van de dijk versterkt door in geboorde gaten grond met cement te mengen. ‘Het onder hoge druk inbrengen van cement blaast de grond op, waardoor er bij onze proef schade aan huizen ontstond’, verklaart Van den Berg.

Voor de beide andere methoden staan nieuwe proeven op stapel. Een samenwerkingsverband van Grontmij, Witteveen+Bos, Boskalis en Volker Staal en Funderingen gaat volgend jaar in een dijkvak bij Vianen dijknagels plaatsen: 14 m lange buizen worden dwars in het dijkelement met grout verankerd en aangetrokken om zo de binnenkant van de dijk te versterken. ‘Het voordeel van nagels is dat je meer flexibiliteit hebt. Als het nodig is, plaats je er een paar bij’, zegt ir. Bartho Admiraal van Volker. Voor de komende zomer moet de planstudie gereed zijn. ‘Daarin staat ook wat we op welke manier gaan monitoren. We bereiden de proef grondig voor.’

Een consortium van de aannemers GMB, Van Oord en BAM gaat waarschijnlijk volgend jaar in een deel van de Lek- en Nederrijndijk tussen Hagestein en Opheusen dijkdeuvels aanbrengen. Ze versterken het binnentalud door vanaf de bovenkant van de dijk stalen buizen tot in de vaste ondergrond van zand aan te brengen en met grout te verankeren.
‘Zowel nagels als deuvels versterken de dijk zonder de vorm ervan te veranderen’, geeft Van den Berg aan. ‘Ze zijn dus ideaal voor plekken waar er vanwege bebouwing of om andere redenen weinig ruimte is.’


Dijkdeuvels vergrendelen de binnenzijde van de dijk aan de ondergrond.

Een ander innovatief project dat binnenkort van start gaat, is het aanbrengen van een scherm van geotextiel dat piping moet tegengaan, het door kwel uitspoelen van zand op het grensvlak van de dijk en de ondergrond. Van den Berg: ‘Normaliter doe je dat door de dijk te verbreden met steunbermen. Uit een proef die we anderhalf jaar geleden hebben gedaan, blijkt dat een scherm van geotextiel, dat tot een paar meter in de ondergrond wordt aangebracht, dat zandtransport goeddeels tegenhoudt. De nieuwe proef is gericht op de maakbaarheid: is zo’n scherm goed en zonder al te veel overlast aan te brengen? Daarna gaan we het scherm over ongeveer 2 km bij de dijkversterking tussen Hagestein en Opheusden toepassen. Om meer van het fenomeen ‘piping’ en de werking van het geotextiel te weten te komen gaan we in een zomerkader ook nog een proefvak inrichten, in de Willemspolder vlakbij Tiel. We hebben daar te maken met veel zandvoerende wellen, een voorbode van piping.’


Dijknagels zetten de binnenzijde van de dijk vast aan het dijklichaam.

Het Waterschap Rivierenland heeft zo’n vier jaar geleden verschillende proeven gedaan met een aantal nieuwe methoden van dijkversterking. ‘We kregen nogal wat tegenvallers te verwerken’, laat Frans van den Berg, coördinator Dijkversterking van het Waterschap Rivierenland, weten. ‘Die manieren waren duidelijk nog niet voldoende uitontwikkeld.’ Binnenkort gaat echter een nieuwe ronde met proeven van start (zie kader ‘Dijkinnovaties’). Ook zet het waterschap op sommige plekken juist doelbewust in op dijkverbreding – en dan meteen fors. De multifunctionele deltadijk wordt gecombineerd met woningbouw. ‘Het eerste project is te vinden in het Zuid-Hollandse Streefkerk, dat aan de Lek ligt. Daar komt voor de bestaande dijk een nieuwer en hoger exemplaar te liggen. Zo ontstaat er een breed en hoog grondmassief waarop nieuwe woningen komen. Op die manier combineren we dijkversterking met stedelijke impuls.’