Een zonnepark vlakbij Schiphol hindert piloten door felle schittering van zonlicht. Een folie moet uitkomst bieden, maar vooraf beter plannen is bij nieuwe zonneparken aan te raden.

 

Het waren opvallende nieuwsberichten eerder dit jaar. Een zonnepark aan de snelweg A9 vlakbij de nationale luchthaven Schiphol zorgde op bepaalde momenten voor problemen bij piloten. Tijdens het landen weerkaatste zonlicht op de panelen en scheen direct bij de bestuurders van vliegtuigen in de ogen. Een potentieel gevaarlijke situatie.

Schiphol en de eigenaar van het zonnepark, De Groene Energie Corridor, gingen in discussie en het resultaat is, vooralsnog, dat een deel van het zonnepark moet worden weggehaald, en dat de rest van de panelen moet worden voorzien van een folie dat de schittering vermindert.

Locatie van het zonnepark van De Groene Energie Corridor. Dat bestaat uit meerdere velden met panelen, die parallel liggen aan (en ten noorden van) de snelweg A9. Piloten die vanuit het zuiden bij de Polderbaan (meest linkse baan) komen aanvliegen kunnen last hebben van weerspiegelingen op de panelen. Beeld: Openstreetmap

Felle lichtflits

Kay Cesar is programmaleider Geavanceerde zonneparken bij onderzoeksorganisatie TNO en specialist op het gebied van plannen van zonneparken. Hij is niet betrokken bij het zonnepark aan de A9, maar kan in algemene zin wel wat zeggen over de problemen met schittering op zonnepanelen. Zonlicht dat direct op een zonnepaneel valt, wordt teruggekaatst en kan een stuk verderop hinderlijk bij mensen in de ogen schijnen. ‘Vergelijk het met een buurman die een raam openzet, dat levert heel even een felle lichtflits op, een effect dat veel mensen wel kennen.’

Richeltjes of bobbeltjes

Wat een folie doet is dat felle licht verstrooien. Door een herhalende structuur van richeltjes of bobbeltjes in het transparante folie wordt het invallende licht alle kanten op verspreid. ‘Er komt dan nog wel licht af van de panelen, maar het licht gaat niet meer sterk gebundeld één kant op’, zegt Cesar.

Ontwerp wordt verstoord

Het folie kan dus werken als maatregel, maar het aanbrengen ervan op tienduizenden zonnepanelen zal ongetwijfeld een dure grap zijn. Om het aan te brengen in de eerste plaats, maar door het folie zal ook de opbrengst van de panelen iets teruglopen. ‘Het ontwerp van zo’n paneel is helemaal geoptimaliseerd om zoveel mogelijk zonlicht om te zetten in elektriciteit. Door er een extra anti-schitteringfolie op te plakken wordt dat ontwerp verstoord’, zegt Cesar.

Bij het ontwerp rekening houden met weerspiegeling

Dat is jammer, te meer omdat de maatregel te voorkomen was geweest als bij het ontwerp van het zonnepark rekening was gehouden met de weerspiegeling van zonlicht op de panelen. Vermoedelijk was het probleem niet opgetreden als de oriëntatie van de panelen anders was geweest.

Voorbeeld van een zonnepark (niet uit het artikel) op een groene helling. Ontwerpers zouden er goed aan doen al in de planfase te berekenen of omwonenden last gaan hebben van de schittering van zonlicht op de panelen.

Voormalige stortplaats

Dat vereist wel dat de ontwerpers van een zonnepark al helemaal aan het begin van de planfase rekening houden met gebruikers in de omgeving. Hoe komen de zonnepanelen te staan en waar komt de weerkaatsing van de felle zon terecht op verschillende momenten van de dag, én door de seizoenen heen? Cesar vertelt over een zonnepark, in 2018 aangelegd pal aan de snelweg A15 bij Geldermalsen, waar TNO bij betrokken was. ‘Daar liggen de zonnepanelen op de helling van een voormalige stortplaats. Vanaf de planfase is daar rekening gehouden met de automobilisten op de snelweg. Er zijn bij mijn weten geen klachten geweest over schittering.’

Case Schiphol is uniek

Daarbij dient wel opgemerkt dat de case bij Schiphol uniek is. Piloten hebben een heel ander perspectief dan mensen op de grond. Om hinderlijke schittering op maaiveld te voorkomen kan bijvoorbeeld ook worden gekozen voor een hoge heg om een zonnepark heen. Dat heeft bij een vliegveld geen zin.

Zonneparken zijn nog een relatief nieuw verschijnsel en dat is wellicht ook deel van het probleem. Bedrijven die ze ontwikkelen, maar ook ambtenaren die de vergunningen moeten verlenen, hebben er nog weinig ervaring mee opgedaan. ‘Zo’n ambtenaar heeft misschien nog maar één of twee projecten met zonneparken gedaan’, zegt Cesar.

Met de zon meedraaien

Een betere oplossing dan anti-schitteringfolie is ook al bekend: zonvolgsystemen, waarvan er in Nederland enkele staan. Daarbij staan de zonnepanelen op een constructie waardoor ze ’s ochtends naar het oosten wijzen en in de loop van de dag met de zon meedraaien. Niet alleen zorgt dat voor hogere elektriciteitopbrengsten van de panelen, zegt Cesar, maar ‘met een dergelijk systeem kun je ook voorkomen dat hinderlijke reflecties plaatsvinden.’

De eigenaar van zo’n zonnepark blijft dan zelfs flexibel als er in de toekomst iets in de omgeving verandert. Wordt er bijvoorbeeld een woonwijk naast het zonnepark gebouwd, dan kan het zonvolgsysteem zo worden ingesteld dat er geen hinderlijke schittering voor bewoners is. Cesar: ‘Je hebt dan voor een paar momenten in het jaar een beetje opbrengstverlies, maar veel minder dan bij een folie.’ Een folie snoept het hele jaar door een beetje van de opbrengst af.

 

Openingsbeeld: foto van een zonnepark (niet dat uit het artikel) met laagstaande zon. Foto’s: Depositphotos