Het afblazen van grote projecten wegens een tekort aan menskracht kan worden voorkomen door de efficiëntie, de productiviteit en de zij-instroom te verhogen.

Voor de komende jaren staan talloze grootschalige infra-werkzaamheden gepland. Het risico dat een deel daarvan moet worden uit- of zelfs afgesteld neemt echter toe. Het arbeidstekort in de sector loopt nog dit decennium op tot mogelijk 150.000 fte’s, wijst verkennend onderzoek uit van Next Generation Infrastructures (NGinfra), de kennisorganisatie van Rijkswaterstaat, ProRail, Schiphol, Havenbedrijf Rotterdam, Alliander en Vitens.

‘Alarmerend’, noemt NGinfra-directeur Elisabeth van Opstall de uitkomsten van het onderzoek. Na 2030 is het probleem bovendien nog niet voorbij. ‘De piek van vergrijzing wordt verwacht in 2040 en de natuurlijke aanwas zal dalen.’

Dat de problemen op de arbeidsmarkt blijven toenemen is geen verrassing. De vergrijzing is al jaren gaande, terwijl tegelijkertijd veel bruggen, viaducten, wegen en andere assets – goeddeels daterend uit de jaren van de wederopbouw – het einde van de levensduur hebben bereikt. Daarbovenop komt de energietransitie, die omvangrijke infrastructurele ingrepen eist. ‘De vraag naar technisch personeel neemt enorm toe, terwijl het totale aanbod van inzetbare mensen vrijwel gelijk blijft en de productiviteit niet toeneemt’, zegt Van Opstall.

Achterstallig onderhoud

De groei van de vraag naar personeel heeft meer oorzaken. Zo kampt Schiphol door herhaaldelijk uitstel van noodzakelijke werkzaamheden inmiddels met grote onderhoudsachterstanden. ‘Het is een grote opgave met werkzaamheden in het hart van de luchthaven en de draaiende operatie,’ zegt Sybren Hahn, executive director van Schiphol Infrastructures. ‘Dat vraagt om een sterk staaltje werk van al onze technische mensen en aannemers.’ Hahn wijst erop dat Schiphol feitelijk nooit ‘klaar’ is; altijd wordt er wel ergens verbouwd. ‘Lampen die licht geven, rol­paden die rollen en tilhulpen die koffers op de bagageband tillen: het klinkt vanzelfsprekend, maar achter de schermen is dat een enorme klus.’  

De oplossing moet volgens het rapport op meerdere fronten tegelijk worden gezocht. Ten eerste moeten er meer mensen worden geworven voor de sector. Met name zij-instromers zijn kansrijk: volgens het rapport kunnen de infrabedrijven instroom verwachten van werknemers die elders door digitalisering overbodig zijn geworden. Het is dan wel zaak ze snel om te scholen – het opzetten van een gezamenlijk opleidingsprogramma zou daar uitkomst bieden.  

Daarnaast moet de arbeidsproductiviteit omhoog, want ondanks de voort­schrijdende technologie ligt die al jaren rond hetzelfde niveau. ‘Dat betekent niet harder werken, want door het tekort zullen mensen al onder druk staan’, stelt Van Opstall.  

Wat wel nodig is om met dezelfde hoeveelheid mensen meer voor elkaar te krijgen? Slimme en innovatieve oplossingen, zegt Van Opstall. ‘Denk aan het efficiënter uitvoeren van de huidige manier van werken, maar ook aan het ondersteunen en ontlasten van mensen in hun werk.’

Daarnaast bekijken de zes infra­beheerders die samenwerken in NGinfra welk werk kan worden geautomatiseerd of gerobotiseerd. Zo zou onder meer de engineering kunnen worden versneld. Pilots moeten uitwijzen waar op dat vlak precies kansen liggen.  


Foto: Royal Schiphol Group