Forteiland Pampus is vanaf nu zelfvoorzienend

Afgelopen woensdag openden Wolf (natuurliefhebber, 8 jaar) en Rob Jetten (demissionair minister voor Klimaat en Energie) het nieuwe, klimaatneutrale energiesysteem van Forteiland Pampus. Vanaf nu haalt dit eiland al zijn energie uit wind, zon en biovergisting.

 

‘Toen ik begon als minister van Klimaat en Energie, hebben we als kabinet de ambitie uitgesproken dat binnen tien jaar alle eilanden van ons koninkrijk volledig zelfvoorzienend zouden zijn op het gebied van energie. De afgelopen tweeënhalf jaar heb ik de Waddeneilanden en de Caribische eilanden bezocht. Overal waren mooie projecten opgestart, maar de puzzel om het helemaal rond te krijgen was nergens af. Ik vind het mooi om nu, in deze laatste weken van mijn ministerschap, toch nog op een Nederlands eiland te staan waar het wél is gelukt.’

Zo begon de toespraak van Rob Jetten bij de opening van het zelfvoorzienende energiesysteem op Pampus  -  het artificiële forteiland dat in 1895 werd aangelegd in het IJmeer bij Amsterdam.

 

Opwekking en opslag

Vanaf nu wordt de stroom op dit eiland opgewekt uit wind- en zonne-energie en de biovergisting van etensresten uit het restaurantpaviljoen. In tijden van overvloed wordt de energie opgeslagen als thermische energie of in lithiumbatterijen, of gebruikt om waterstof van te maken - zoals De Ingenieur al eens schreef na een eerder bezoek.

En niet alleen op energievlak is het eiland zelfvoorzienend. Een drinkwaterinstallatie zuivert water uit het IJmeer voor de bezoekers. Het sijpelt eerst omlaag door een paar meter zand, en wordt dan door een nanomembraan (een filter met nanogaatjes) geduwd en met ultraviolet licht bestraald. Na de uitleg mogen enkele bezoekers het water proeven. ‘Gewoon’, antwoordt een dame op de vraag hoe het smaakt.

  

Historie

Forteiland Pampus was vroeger onderdeel van de ‘verdedigingsring’ de Stelling van Amsterdam. Van hieruit moesten aanvallen vanuit de Zuiderzee worden afgeslagen. Het idee was dat op het eiland ten tijde van oorlog tweehonderd soldaten drie maanden konden overleven zonder invloeden van buitenaf. Stroom werd opgewekt door een stoommachine, regenwater werd gezuiverd en voedsel werd ‘verduurzaamd’: ingeblikt, gepekeld en ingemaakt.

Sinds de aanleg is het eiland altijd off-grid gebleven, dus niet verbonden met de wal voor stroom, water of gas.

 

Werelderfgoed

Na de uitvinding en ingebruikname van het vliegtuig verloor de verdedigingslinie haar functie. Het fort veranderde langzaam maar zeker in een ruïne, het eiland in een vrijstaat voor hippies.

Vanaf eind jaren ‘80 veranderde dit. Het eiland werd opgeknapt, de ruïne gerenoveerd, en Pampus zowel tot Rijksmonument als UNESCO-werelderfgoed verklaard. Vervolgens besloot een groep idealisten van Pampus naast een historisch icoon ook een icoon voor een fossielvrije, circulaire toekomst te maken.

Alle nieuwe installaties zijn zo goed mogelijk ingepast in het historische ontwerp van het eiland. Waar ooit het veld voor steenkoolopslag was, bevindt zich nu de zonneweide. Waar ooit een windrotor stond, zie je nu twee moderne windturbines staan.

 

Opening

De opening van het energieneutrale Pampus bestond eruit dat de jonge Wolf, samen met directeur Tom van Nouhuys van Forteiland Pampus en minister Jetten, een van deze windturbines in werking zette. Onder aanzwellende muziek trokken de heren steeds harder aan het daartoe opgehangen touw – tot bleek dat de kabel waarmee één van de turbinebladen aan de mast was verankerd te stevig vastzat om de boel in beweging te krijgen. Mooie symboliek, zei Van Nouhuys. Bij het aanleggen van de energievoorziening was immers ook lang niet alles meteen goed gegaan. Nadat dit was verholpen kwam de herkansing, begonnen de wieken te draaien, en klonk er een daverend applaus.

 

Openingsbeeld: Jaap Burggraaf