Het Nederlandse bedrijf The Great Bubble Barrier wil schermen met opstijgende luchtbelletjes in rivieren en kanalen gebruiken om stukken zwerfplastic bijeen te drijven en op te vangen. Een slim en milieuvriendelijk idee. Maar vissen kunnen hier last van hebben, waarschuwen experts.

The Great Bubble Barrier experimenteert al een paar jaar met bellenschermen in rivieren en andere waterwegen. Begin november plaatste het Nederlandse bedrijf in Amsterdam zijn eerste permanente plasticvanger.

In het Westerdok ligt op de bodem een lange buis met gaatjes, waaruit luchtbelletjes ontsnappen. Dit gordijn van opstijgende bellen staat diagonaal op de stroming in de gracht. Daardoor worden stukken drijvend plastic naar de kant geduwd en komen daar in een opvangbak terecht. Eens in de zoveel tijd wordt die door mensen geleegd.


Milieu

Een slim idee, want het systeem draait op eigen kracht, werkt de hele dag door en het energieverbruik is laag. Alleen de compressor die lucht door de buis perst, gebruikt een beetje elektriciteit.

Bovendien hebben de luchtbellen geen enkele nadelige invloed op het milieu. Dat claimt althans het bedrijf van deze bellenschermen. ‘De Bubble Barrier vormt een barrière voor plastic, maar laat vissen en andere dieren gemakkelijk door’, valt te lezen op de website van het bedrijf.
 

Elektriciteitscentrales

Of dit klopt, is echter de vraag. Bellenschermen worden soms juist gebruikt om vissen weg te houden bij de waterinname van elektriciteitscentrales, schrijft Theodore Castro-Santos, ecoloog bij de U.S. Geological Survey, in een e-mail. ‘We weten van sommige vissoorten, zoals haringen, dat ze bijzonder gevoelig zijn. De invloed van bellenschermen op vissen is nog niet voldoende onderzocht. Dat komt vooral omdat het moeilijk is om de bewegingen van vissen lang genoeg én over zinvolle afstanden, te volgen.’
 

Eerste barrière

The Great Bubble Barrier is zich ervan bewust dat bellenschermen bij waterkrachtcentrales juist worden gebruikt om vissen uit de buurt te houden. ‘Maar daarbij worden vaak veel grotere en krachtigere bellen gebruikt, in combinatie met elektrische schokken, lichtflitsen en geluidseffecten. De bellen vormen daar een eerste visuele barrière, waarop lichtflitsen en geluiden moeten weerkaatsen’, zegt oprichter Francis Zoet van het bedrijf. Al die impulsen om vissen af te schrikken, heeft het Amsterdamse bellenscherm niet.

‘Bovendien ligt de Bubble Barrier niet helemaal op de bodem’, zegt Zoet. ‘Kleine vissen die niet dóór het bellenscherm heen durven zwemmen, kunnen er dus ook onderdoor gaan. En vissen kunnen ook altijd aan de zijkant onder de opvangbak door zwemmen, want daar zijn geen bubbels.’
 

Laserstralen

Toch is ook Herman Wanningen, aquatisch ecoloog en oprichter van de World Fish Migration Foundation, kritisch op The Great Bubble Barrier. ‘Voordat je nieuwe bellenschermen plaatst, zou je wetenschappelijk moeten onderzoeken of ze geen barrière vormen voor vissen die door rivieren migreren.’

En dat is ook precies wat The Great Bubble Barrier gaat doen. ‘De komende drie jaar doen we op locatie verder onderzoek naar de impact van het bellenscherm op de ecologie, waaronder vismigratie. Het belang van gezonde ecosystemen is juist de drijfveer geweest om ons bedrijf te starten’, aldus Zoet.
 

Troebel water

Makkelijk zal dat onderzoek trouwens niet worden, want het is niet eenvoudig om bij te houden hoeveel vissen er langskomen en hoe ze reageren op de luchtbelletjes. ‘Bij een eerdere test in de IJssel maakten we camerabeelden, maar kregen we door het troebele water geen goed beeld over de volle 180 meter lengte van ons bellenscherm.

Een andere methode werkt met laserstralen, die een vis registreren als de straal wordt onderbroken. Dat werkt niet optimaal, doordat de bellen zelf een verstorende factor zijn voor de laser. We zijn dus op zoek naar betere methoden.’


Openingsfoto De Bubble Barrier in Amsterdam van boven gezien. Opstijgende luchtbellen brengen zwerfplastic naar de oppervlakte en duwen het naar de zijkant van de gracht. Daar komt het in een opvangbak terecht, die eens in de zoveel tijd wordt geleegd. Foto, animatie en illustraties The Great Bubble Barrier.