Ingenieurs moeten met slimme oplossingen komen, vooral op het gebied van onze energiemix  en  levensstijl. Die oproep deed keynote spreker Wu Jianmin op het KIVI jaarcongres van afgelopen woensdag. Wu Jianmin is vicevoorzitter van de denktank China Institute for Innovation en Development Strategy.



Het gebeurt niet vaak dat een vooraanstaande Chinees in ons land een congres toespreekt. En zich bovendien niet beperkt tot de gebruikelijke beleefdheden, maar scherp en gepassioneerd zijn visie geeft op hoe de wereld er voor staat, wat de grote ontwikkelingen en uitdagingen zijn, en welke rol ingenieurs daarin hebben te spelen. Het warme applaus en de alom geuite bewondering van de congresgangers na zijn speech spraken boekdelen. En ook in het interview na afloop toont de Chinese regeringsadviseur zijn brede blik op de wereldproblematiek.

Die brede blik laat zich goeddeels verklaren door zijn lange carrière in dienst van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. De nu 75-jarige Wu Jianmin was ambassadeur in de Verenigde Naties, Frankrijk en Nederland. Zijn status in de Chinese machtselite krijgt meer reliëf wanneer hij vertelt dat hij tolk was voor de hoogste leiders van het land, waaronder Mao Zedong, Zhou Enlai, Deng Xiaoping en Li Peng. Sinds zijn pensionering als president  van de China Foreign Affairs University is hij actief in diverse denktanks van de overheid, waaronder het genoemde China Institute for Innovation and Development.

Drie megatrends

Wu schetste drie megatrends die volgens hem in de wereldgeschiedenis een nieuw hoofdstuk ontsluiten.

1. Vrede en samenwerking
Vooral sinds het einde van de Koude Oorlog wordt de wereld niet meer beheerst door confrontatie en conflicten. Uiteraard zijn er brandhaarden die veel aandacht vragen en klinkt er pessimisme, maar in de kern is de wereld er enorm op vooruit gegaan. 'Vrede en samenwerking zijn nu dominant en hebben het landschap van de aarde veranderd.'

2. Het machtszwaartepunt verschuift van de Atlantische naar de Grote Oceaan
Het aandeel van  Azië in het bruto wereldproduct (GDP) is van 60 % in 1820, teruggevallen naar 10 % in 1969 en nu gestegen tot zo’n 40 % nu. Die  opkomst ging in golven, met eerst Japan, vervolgens de Aziatische Tijgers (Taiwan, Hongkong, Singapore en Zuid-Korea), daarna de Asean-landen (waaronder Indonesië), China en dan India. ‘Azië heeft op dit ogenblik een enorm momentum’, aldus Wu.
Die verschuiving moet volgens hem niet worden gezien als een verlies voor Europa. ‘Toen Europa tot ontwikkeling kwam gebeurde dat ten koste van de rest van de wereld; wat Europa meer kreeg, was er voor landen elders minder, het was een zero sum game. Maar nu is het een positive sum game: Europa profiteert net zo hard mee van de groei die nu in Azië plaatsvindt.

Die machtsverschuiving moet volgens Wu wel consequenties hebben voor de internationale instanties, die nu nog heel Westers zijn gedomineerd. ‘Die verandering moet langs evolutionaire weg, en mag niet ten koste gaan van de middelgrote en kleinere staten.’

3. Ontwikkeling gebeurt op veel plaatsen tegelijk
Er is alom in de wereld sprake van landen die in ontwikkeling zijn, denk aan Mexico, Brazilië, Zuid-Afrika en andere Afrikaanse landen. Het is voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid dat de helft van de wereldbevolking zijn lot aan het verbeteren is.


Urbanisatie

Deze megatrends gaan gepaard met een enorme impact op de deltasteden Nu al woont meer dan de helft van de bevolking in steden, in China is de urbanisatiegraad gestegen van 17,9 % in 1978 naar 53,7 % in 2013; elk jaar trekken tien tot twaalf miljoen boeren naar de stad.
 
Allereerst zijn steden de belangrijkste kernen van economische groei geworden. In China zijn die verdeeld in drie clusters:

+ De Pearl River Delta rond Hongkong en Macao, met elf steden
+ De Yangtse River Delta rond Shanghai, met 16 steden
+ De Bohai-baai rond Peking met 26 steden
Al die steden samen produceren meer dan 50 % van het Chinese BNP en hun rol neemt alleen maar toe.

Tegelijkertijd wordt dat stedelijk gebied geconfronteerd met enorme uitdagingen.

Vervuiling en verontreiniging
 ‘Als ik met de hogesnelheidstrein ga van Peking naar Wuhan, dan vertrek ik met een lucht vol smog en zit ik bijna drie uur later nog steeds in de smog. Die wordt deels veroorzaakt door onze brandstofmix, die nog is gebaseerd op 68 % kolen. Dat moet veranderen door meer schone energie en kerncentrales .’
‘Twintig procent van de landbouwgrond is vervuild. We hebben dus technologie nodig om die problemen aan te pakken.’

Ongelijkheid in inkomen en welvaart
Er zijn in de Chinese steden geen slums zoals in Sao Paolo of Jakarta. Werkgevers moeten zorgen voor huisvesting en de achterblijvende familie heeft nog een stukje land en inkomen. Maar verder neemt de ongelijkheid toe, die is bijvoorbeeld groter dan die in Nederland, zowel wat betreft inkomen als wooncomfort. Dus ook op dat terrein hebben we hulp en advies nodig.’

Opgebroken familieverbanden
‘De trek naar de stad gaat gepaard met het opbreken van de traditionele familieverbanden met drie generaties samenwonend en het huishouden voerend. Het gevolg is dat er nu sprake is van vereenzaming en sociaal isolement, vooral bij ouderen. Buurthulpprogramma’s moeten dat tegen gaan.’

Vervuild drinkwater
‘Het water uit de kraan is niet veilig. Ik heb thuis een unit om het water te behandelen, maar onderhoud van die installatie is er niet. We hebben dus technieken nodig die ons drinkwater verbeteren.’

Niet duurzame levensstijl
‘De eerste neiging van mensen die het beter krijgen is om de Westerse levensstijl na te bootsen, met airconditioning, grote auto’s enzovoorts. Maar we weten dat die levensstijl niet duurzaam is, en dat de aarde ook niet genoeg bronnen heeft om alle mensen in de landen die zich nu aan het ontwikkelen zij, een zelfde levensstijl te bieden. We moeten dus leren een levensstijl te ontwikkelen die wel duurzaam is, en waarbij we ons ook prettig voelen. Dat is een zoektocht voor ons allemaal.’

Rol van ingenieurs

Volgens Wu hebben ingenieurs verschillende verantwoordelijkheden in de zich veranderende wereld:

+ Breng oplossingen
Voor de energierevolutie, voor de revolutie van onze levensstijl en al die andere genoemde vraagstukken.

+Begrijp de dynamiek van de zich ontwikkelende wereld
In ons land China, en dat geldt ook voor de andere zich ontwikkelende landen, is verandering de drijvende kracht, biedt verandering een betere toekomst. In Europa daarentegen roept verandering angst op, angst om te verliezen wat er is. Europa dreigt zo slachtoffer te worden van zijn eigen succes: waarom zou je hervormen als je het goed hebt?

+Bevorder samenwerking
Alle genoemde uitdagingen kunnen alleen oplossing vinden met internationale samenwerking.