Verzekeraars azen op gedetailleerde gegevens van hun klanten. Tot nu toe zagen die dat niet zitten, dus komt het Verbond van Verzekeraars nu met een solidariteitsmonitor 'om de zorgen weg te nemen'. Maar veel meer dan holle frasen en lege aanbevelingen zijn het niet, terwijl de wijze waarop verzekeraars persoonsgegevens willen gebruiken zorgelijk is.

De assuradeurs willen met hun tijd meegaan door 'big data' van klanten te gebruiken voor andere, volgens de verzekeraars betere, polissen. Eerdere pogingen om iets dergelijks te doen stuitten op fel verzet van die klanten, dus reageren de verzekeraars nu met het rapport ‘Grip op data’ om klanten en privacywaakhonden gerust te stellen.

Zo'n big data-aanpak kan voordelen bieden. Het rapport is er niet expliciet over, maar een lagere premie voor voorzichtige automobilisten of waakzame huizenbezitters ligt voor de hand. Zoiets bestaat al bij Interpolis, dat met zijn preventiewinkel mensen inbraakalarmen laat kopen om de premie lager te kunnen houden. Ook zorgverzekeraars doen experimenten met apps, waar mensen met lichaamsbeweging punten verdienen die in te ruilen zijn voor presentjes van de verzekeraar.

Dit alles is echter fundamenteel anders dan wat het Verbond voor ogen heeft. Zij willen de online-gegevens van klanten gebruiken om een uniek profiel te maken, en iemand dus een gepersonaliseerd premie-aanbod te geven. Met een kastje dat rijgedrag meet bijvoorbeeld, of een computertje in huis die de woonomstandigheden monitort, of andere 'smart'-objecten zoals beveiligingscamera's volgt.

De verzekeraars spreken over big data, maar ze willen small data, individuele informatie die gekoppeld is aan een naam en polisnummer

Individu

Daarmee leren verzekeraars enorm veel over individuen. Dat is het eigenlijk geen big data meer - die gegevens bestaan vaak uit grote ongeorganiseerde databanken met gegevens van duizenden mensen, bruikbaar voor trends binnen een populatie, maar niet voor het individu. De verzekeraars willen small data, individuele informatie die gekoppeld is aan een naam, polisnummer, noem maar op. Het is een trend, die steeds meer partijen nastreven die 'big data' aanprijzen. 'Narrowcasting', 'customized offers', hoe je het ook noemt, een klant zal iets eerder kopen als het speciaal voor hem is, zo denken die bedrijven.

Nu is dat bij boodschappen doen of aankopen via webshops al een probleem. Maar verzekeringen zijn een verhaal apart. Die zijn in het geval van de auto verplicht en in het geval van inboedel op zijn minst belangrijker dan een nieuw boek van bol.com. Als iemand met het kastje in de auto voorzichtig rijdt wordt z'n premie lager - maar gaat hij ook omhoog als er onvoorzichtig wordt gereden? Worden verzekeringen daardoor onbetaalbaar, zelfs als iemand bijvoorbeeld stevig rijdt, maar nooit een ongeluk begaat? Verkeersinzicht meet het kastje niet, maar dat telt als het om veilig rijden gaat het meest.
 

 

Holle frasen

De verzekeringsbond hoopt nu met de zogeheten 'solidariteitsmonitor' zorgen weg te nemen. Daarbij is de formulering belangrijk: ze pogen niet hun beleid eerlijk te maken en privacy prioriteit te geven, maar uiten vooral zalvende woorden en holle frasen. Uit het rapport zelf: '[Het Verbond zal] maatregelen nemen om in de branche het bewustzijn van privacy verder te vergroten en verzekeraars te helpen om het bewustzijn te vertalen naar daden, bijvoorbeeld door onderzoek te doen naar effectievere privacystatements.' Daarin staat in feite: zorg dat de consument begrijpt in hoeverre we zijn privacy schenden. En de inventarisatie van privacygevolgen zal altijd mild zijn als de dataslurper die gevolgen zelf mag formuleren.

Het verbond adviseert haar leden 'waar mogelijk' anonieme data te gebruiken, vrijblijvender kán haast niet.

De voornemens en adviezen in het rapport zijn weinig concreet. Er komt een klankbordgroep, er zal onderzoek plaatsvinden. Verzekeraars zullen 'ingrijpen' als het té oneerlijk wordt in de verzekeringswereld. Wanneer dat is, wat het klankbord doet - niemand die het weet. Zo raadt het verbond haar leden ook aan om 'waar mogelijk' anonieme data te gebruiken. Vrijblijvender kán een advies haast niet zijn.

Met de tijd mee

Verzekeraars willen met hun tijd meegaan. Big data lijkt voor alle bedrijven die met consumenten omgaan het toverwoord voor meer omzet, betere service, tevredener klanten. Maar de consument vraagt helemaal niet om het gebruik van 'zijn' big data. Werkt de no-claim-regeling niet goed genoeg? Is er een betere maatstaf voor 'veilige bestuurder' dan schadevrij rijden? 

Nu overheid en bedrijfsleven data vaker gebruiken om iets over de burger/klant te leren, dringen zich belangrijke vragen op. Mensen hebben zich tot twee maal toe - bij ING en Achmea - negatief uitgelaten over het gebruik van gegevens. De verzekeraars zien hierin een communicatieprobleem, en vinden stellig dat er met het gebruik van data niks mis is. 'We hebben de gegevens toch al', was een samenvatting van het verweer van ING, twee jaar terug. Ook de voorzitter van het Verbond, Leo de Boer, toonde zich in een interview met het Financieele Dagblad van afgelopen vrijdag wereldvreemd. 'Mensen die geen kastje [in hun auto] willen, zijn waarschijnlijk ook slechte rijders en betalen dan ook meer premie'. Het is het aloude 'Als je niks te verbergen hebt, hoef je niet bang te zijn', maar dan in verzekeraarsjargon.

Privacy is grondrecht

Bits of Freedom en de Autoriteit Persoonsgegevens reageerden fel op het rapport van het Verbond. Ondanks het feit dat de auteurs ervan spraken met de privacypartijen, herkennen ze zich niet in het resultaat. Privacy is volgens hen een grondrecht. Volgens het Verbond is het iets dat je kunt vermarkten, iets dat de consument kan opgeven om een paar euro's per maand minder premie te betalen. Dat mechanisme werkt oneerlijkheid in de hand. De verzekeraars zien enkel de positieve kanten ('Mensen zullen voorzichtiger zijn en minder schade maken'), terwijl de negatieve kant ('Mensen die weigeren mee te doen of wél schade maken moeten (veel) meer betalen') voor hen niet meer dan een detail is.

Openingsfoto: Pictures of Money, flickr