Wat zou er gebeuren als we niet langer de auto centraal stellen in de openbare ruimte, maar sport en spel, groen of sociale samenhang? 

Heeft u kinderen in de basisschoolleeftijd? Dan zit u vast in een appgroep met andere ouders. In de appgroep ‘6B’ waarin ikzelf zit, wordt van tijd tot tijd gewaarschuwd voor het verkeer rond school. Levensgevaarlijk, al die auto’s, laat je kind extra goed uitkijken! Wat er in deze alarmerende appjes niet bij wordt gezegd, is dat de meeste van die auto’s… van de ouders zelf zijn. Zij zetten even snel hun zoon of dochter bij school af, om met zo min mogelijk tijdverlies te kunnen doorrijden naar werk of sportschool. Zo wordt een groot deel van ons kroost nog altijd met de auto naar school gebracht, ook al woont tachtig procent van de kinderen minder dan drie kilometer van school, blijkt uit onderzoek. 

Het leukste fietspad  

Dat moet anders, vindt ook Joost Wichman, en hij ging aan de slag. Om kinderen meer aan het fietsen te krijgen, moeten we fietsen weer leuk maken, is zijn idee. Wichman, die een professionele mountainbikeloopbaan combineerde met de opleiding commercieel technische bedrijfskunde aan de hogeschool Saxion in Enschede, begon met partners het bedrijfje The Pump Factory. Dat lanceerde vorig jaar de Pump|Coaster: het leukste fietspad van Nederland. ‘Het is avontuurlijk en veilig tegelijk’, zegt Wichman begin januari op de grote beurs InfraTech in Rotterdam tegen een groep belangstellenden. 


Dit artikel maakt deel uit van het dossier 'Naar een gezondere wereld'. Over dat thema houdt KIVI op woensdag 12 maart 2025 haar Jaarcongres. 

Anders dan de meeste fietspaden is de Pump|Coaster niet saai, vlak en recht, maar juist vol heuveltjes, kronkels en obstakels, als een kruising tussen een BMX-fietscross­baan en een skatepark. Gevaarlijk? Integendeel, weet Wichman: door al die hobbels en bochtjes leren de kinderen juist veel beter fietsen. De eerste is inmiddels ge­opend in een Apeldoornse woonwijk en de kinderen zijn dolenthousiast. Wichman: ‘Het is een flexibel ontwerp. Deze Pump|Coaster kan ook naast een verkeersweg worden aangelegd. Om fietsen weer leuk te maken en kinderen ertoe te verleiden voortaan op de fiets, step, skateboard of skeelers naar school te gaan in plaats van met de auto.’

Grote parkeerplaats

Vincent Luijendijk helpt als strategisch adviseur steden bij het verduurzamen en gezonder maken van de leefomgeving. In maart verschijnt van zijn hand het boek De fijne stad – in plaats van vage jargontermen als ‘duurzaam’ en ‘leefbaar’ – kiest hij voor een alledaagse term als ‘fijn’, ‘want dan weet iedereen waarover we het hebben’. Luijendijk vertelt over een dorp in het noorden van Noorwegen, waar zelfs als er een dik pak sneeuw ligt negentig procent van de leerlingen met de fiets naar school komt. De gemeente wil dat ook en heeft daarom expliciet toegezegd dat zij de weg sneeuwvrij houdt: de belofte van de sneeuwschuiver, stelt Luijendijk in een eigen presentatie op de InfraTech-beurs.  

In Nederland zouden we met dergelijke beloften ook zijn geholpen, maar vooralsnog geven we de auto alle voorrang. We gebruiken de straten om ons snel te verplaatsen van A naar B en daarnaast is de openbare ruimte een grote parkeerplaats – voor een voertuig dat naar schatting 96 procent van de tijd niet wordt gebruikt. Luijendijk toont de plattegrond van een woning, op dezelfde manier ingedeeld zoals we de openbare ruimte nu gebruiken. De slaapkamers en de woonkamer van de woning ogen als aanhangsels rond een dominante, centrale ruimte: de kolossale garage met daarin pontificaal een auto geparkeerd.

Maatschappelijke waarde

We kunnen de openbare ruimte ook anders inrichten. Niet langer de auto centraal stellen of onze behoefte ons zo snel mogelijk gemobiliseerd te verplaatsen, maar in plaats daarvan sport en spel voorrang geven bij het ontwerpen van een wijk. Of we kunnen ervoor kiezen groen, gezondheid  of sociale samenhang als uitgangspunt te nemen bij het ontwerp. Voorbeelden te over van projecten waar dit al met succes is toegepast. Neem de Catharijnesingel in Utrecht, waar een kale vierbaansweg is omgeturnd in een rustgevende vaart. Of het waterplein in Rotterdam, dat werd aangelegd uit noodzaak om overtollig regenwater te kunnen bergen, maar dankzij de inrichting uitgroeide tot een favoriete ontmoetingsplek voor sporters, skaters en scholieren, die allen inspraak hadden in de inrichting van de ruimte.  

‘Een stad bestaat uit een reeks bouwstenen. We kunnen die slimmer stapelen dan we nu doen’, zegt Luijendijk. Hij pleit ervoor daarbij een nieuw uitgangspunt te nemen: maatschappelijke waarde per vierkante meter. Dat kan alleen als we het samen doen: met omwonenden, oud en jong, want wat we van waarde vinden bepalen we met elkaar.  

Tijd om daarover het gesprek aan te gaan en in actie te komen, voor we links en rechts worden ingehaald. Want voor we het weten maken al die kinderen die nú jumpend, cruisend en spinnend over de golvende Pump|Coasters naar school fietsen, de dienst uit bij gemeenten, Rijkswaterstaat en ingenieursbureaus. 

Beeld: The Pump Factory