Boekrecensie: Een eeuw van licht

De quantummechanica bestaat dit jaar honderd jaar. De Duitse astronoom en natuurkundige Thomas de Padova duikt in de roerige beginjaren.

Tekst: Pancras Dijk

De roaring twenties. Ons continent zinderde van de mogelijkheden. Film en fotografie waren ineens overal en dankzij elektriciteit waren steden nu ook in de avond verlicht.

Maar wat is dat eigenlijk, ‘licht’? Ja, het beweegt zich in de lucht of in de ruimte voort met een onwaarschijnlijke snelheid van driehonderdduizend kilometer per seconde, maar dat is geen antwoord op de vraag wat het is. 

De zoektocht naar een antwoord op die vraag staat centraal in Een eeuw van licht, het recent verschenen boek van de Duitse astronoom en natuurkundige Thomas de Padova. 

De oorspronkelijke titel geeft net wat beter de strekking weer: Quantenlicht. Das Jahrzehnt der Physik 1919-1929 – want dat antwoord wordt gezocht in de quantummechanica, in dat ene specifieke decennium. De Nederlandse ondertitel daarentegen geeft duidelijker weer wie de hoofdpersonen zijn: Hoe Max Planck, Albert Einstein, Niels Bohr en Werner Heisenberg de wereld voorgoed veranderden.

Het lukt de auteur knap om de lezer mee te nemen naar dat spannende tijdsgewricht, alsof we ons daadwerkelijk op dat moment daar bevinden, te midden van die vier briljante natuurkundigen. De theorieën van de een hebben gevolgen voor die van de ander. Zo ontstond er een tijdperk met eindeloze discussies ‘die uiteindelijk in de natuurkunde geen steen op de andere zouden laten’, schrijft De Padova.

Bij de lezer leidt dat overigens niet direct tot diepere inzichten in de quantummechanica. Integendeel: zelfs basisbegrippen uit onder meer de mechanica komen tijdens het lezen soms op losse schroeven te staan. Beschenen met quantumlicht is niets meer wat het lijkt. Wat wel resteert: enorme bewondering voor het proces van wetenschap, en voor die vier geleerden die durfden te denken.

Foto boven: Niels Bohr (links) en Albert EInstein thuis bij Paul Ehrenfest in Leiden (1925). Foto: Paul Ehrenfest