Nederland geldt als een van de verkeersveiligste landen ter wereld. Maar daaraan ging een lange en hobbelige weg vooraf, toont een doorwrochte, historische studie.

In 1972 kwamen er in ons land maar liefst 3264 mensen om het leven in het wegverkeer. Dit dieptepunt was meteen ook een keerpunt. Welke complexe maatschappelijke, technologische, organisatorische en economische processen hebben de afgelopen 135 jaar geleid tot de aanvankelijke stijging en latere daling van het aantal verkeersdoden? Dat is te lezen in Veilig op weg?, de weerslag van langdurig historisch onderzoek door ingenieurs Ruud Filarski en Gijs Mom.

Eerst maakten vooral stoomtrams slachtoffers. Zeker in het donker, want straatververlichting kenden veel plaatsen nog niet en ook de trams zelf waren slecht verlicht. Bij auto’s duurde het ook enige tijd voor ze over goede verlichting beschikten. Er ontbraken in de beginjaren meer cruciale veiligheidsvoorzieningen: ruitenwissers, spiegels, remlichten, richtingaanwijzers.

Remmen? Tsja, die werkten gewoon af en toe niet

Tot in de jaren na de Tweede Wereldoorlog was autorijden vooral een groot avontuur, schrijven de auteurs. Wegen verkeerden in slechte staat, auto’s waren onbetrouwbaar, veel automobilisten waren onervaren en toezicht ontbrak. Remmen? Tsja, die werkten gewoon af en toe niet. Pas in de jaren zeventig werden auto’s echt veiliger. Ze kregen een carrosserie met versterkte kooiconstructie, hoofdsteunen, een groter glasoppervlak en gordels.

De auteurs hebben krantenarchieven doorgespit, maar ook veel oude rapporten en beleidsstukken bestudeerd. Het resultaat is een rijk geschakeerde, doortimmerde verkeersgeschiedenis. Techniek speelt daarin een grote rol, maar veeleer blijkt verkeersveiligheid een fijnzinnig samenspel te zijn van technologische innovatie, maatschappelijke behoeften, economische belangen en politieke druk. En toeval, laten de auteurs zien. Dat uitgeverij Eburon er ook nog eens een erg mooie uitgave van heeft gemaakt, verdient daarbij extra lof.

 

 

 

 

Veilig op weg? Geschiedenis van de verkeersveiligheid 1875-2020
Ruud Filarski & Gijs Mom | 488 blz. 
€ 59,00

Foto boven: Ongeval bij korte invoegbaan te Zoetermeer, 1939. Uit een oud fotoalbum rond de aanleg van Rijksweg 12. Rijksweg 12, (tegenwoordig A12) werd in 1932 in aanleg genomen. Besloten werd om Rijksweg 12 volgens de allernieuwste inzichten te voorzien van 6, 25 meter brede rijbanen met daarnaast vluchtstroken, gescheiden door een middenberm en vrij van gelijkvloerse kruispunten en uitritten. Feitelijk mag Rijksweg 12 Den Haag – Utrecht daarmee aanspraak maken op het predicaat van de eerste autosnelweg van Nederland.