Nog tot en met komende vrijdag racen in de woestijn van Nevada ‘s werelds snelste ligfietsers tegen elkaar. Vanuit Nederland doet het Human Power Team mee, met studenten van de TU Delft en de Vrije Universiteit. Zij ontwierpen en bouwde de Velox8, een zeer aerodynamische ligfiets vol slimme snufjes.

Read this article in English

Battle Mountain, een normaal gesproken wat slaperig stadje in de Amerikaanse staat Nevada, krijgt eens per jaar groepjes ligfietsfanaten op bezoek. Deze week is het weer zover en vindt de World Human Powered Speed Challenge plaats.

Elke dag in de ochtend en de avond wordt de SR-305, een mooi vlak stuk asfaltweg ten zuiden van het stadje, afgesloten voor het reguliere verkeer. Om de twee minuten vertrekt dan een ligfietser die probeert om een zo hoog mogelijke snelheid te bereiken. In de kwalificaties kunnen ze snelheid maken over een stuk van 2 km lang; in de echte wedstrijd is dat een stuk van 5 km lang. In beide gevallen wordt de snelheid gemeten over een stukje van 200 m.
 

Velox8

Het wereldrecord bij de mannen ligt op 144,17 km/h en bij de vrouwen op 121,8 km/h. Dat laatste record wordt dit jaar aangevallen door het Human Power Team, met de wielrensters Lieke de Cock - op de foto rechts - en Jennifer Breet. Zij rijden in de zelf ontwikkelde ligfiets Velox8. Het nummer 8 laat zien hoeveel jaar er al een team studenten meedoet: sinds 2010. Het Human Power Team is een samenwerking tussen studenten van de TU Delft, voor de techniek, en studenten van de Vrije Universiteit in Amsterdam, voor de trainingsschema’s en de sportvoeding.
 

Gesloten kap

Wie extreem hard wil gaan op een ligfiets moet om te beginnen de aerodynamica tot in de puntjes hebben verzorgd. Daarom ligt de atleet onder een gesloten kap die, voor het eerst, ook doorloopt om het achterwiel heen. Volgens het team draagt dit eraan bij dat tot wel 80 % van de luchtstroming om de Velox8 laminair is. Hoe langer een stroming om een voorwerp laminair blijft, hoe lager de luchtweerstand.


Veertien keer rond

Dan de aandrijving. Als je 120 km/h wilt rijden op een fiets, dan is een grote overbrengingsverhouding noodzakelijk. Bij deze snelheden draaien de wielen veertien keer rond bij één omwenteling van de trapas. Om deze overbrenging voor elkaar te krijgen, is die opgesplitst in twee stappen.

Daarbij heeft het schakelsysteem een bijzonderheid. Trekt bij een gewone fiets de derailleur de ketting over een cassette met versnellingen, bij de Velox8 is dat precies andersom. De ketting blijft op zijn plaats en een servomotor verplaatst de cassette. Volgens het team zorgt dit ervoor dat de ketting nooit schuin komt te staan. Dat heeft twee voordelen: ten eerste komt er zo minder wrijving op de ketting en ten tweede ‘hoeven we geen rekening te houden met een maximale hoek waaronder de ketting staat, waardoor we extra afstand moeten creëren naar de versnellingen’. Met andere woorden, je kunt hierdoor compacter ontwerpen. En kleiner is beter als je zo hard wilt gaan.
 

Fiets en atleet

Nieuw in het Human Power Team is de sports-engineer, die zorgt voor een zo goed mogelijke afstemming tussen fiets en atleet. Die maakte bijvoorbeeld stoeltjes perfect op maat, gebaseerd op 3D-scans van de rug van de atletes. Hiermee wordt tegelijk ruimte gespaard, terwijl de atleten wel comfortabel zitten.

Veiligheid is ook een niet te onderschatten onderdeel van het Human Power Team. Voor het eerst hebben de studenten in hun ligfiets een zogeheten voorrolboog ingebouwd. Dit verstevigende element voorin de fiets moet er bij een crash voor zorgen dat de benen van de atleet beschermd zijn. Het doet erg denken aan de constructie die op een Formule 1-wagen zit om het hoofd van de coureur te beschermen bij een crash.
 

Cameraatje

De fiets heeft geen raampjes waar de atleet doorheen kan kijken. Dat zou de aerodynamica maar verstoren. In plaats daarvan zit op de fiets een cameraatje dat beelden van de weg doorstuurt naar een display. Hierop krijgt de atleet ook live gegevens te zien over haar getrapte vermogen, haar snelheid en de cadans. De coach in de volgauto achter de fiets, ziet deze gegevens ook en kan zo de tactiek blijven afstemmen voor de perfecte race.
 

VR-training

De studenten van de VU trainden wielrensters Lieke de Cock en Jennifer Breet alsof het Olympische sporters zijn. Ze kregen individuele trainingsschema’s voorgeschoteld, speciale voeding en zelfs een virtual reality (VR)-training, waarbij ze met een VR-bril op konden ervaren hoe het is om zo snel te fietsen, terwijl je niet naar buiten kunt kijken.

De komende dagen mogen De Cock en Breet elke dag lekker vroeg opstaan. Vanaf 6.00 uur in de ochtend gaan ze proberen om een zo hoog mogelijke snelheid te halen. En 's avonds een nieuwe poging.

Foto's Bas de Meijer