Proef met CO2-vanger op IJsland

IJsland gaat CO₂ uit de lucht te halen, om het daarna in de bodem te pompen en vast te leggen in gesteente. Het CarbFix2-project van de Zwitserse start-up Climeworks en het IJslandse Reykjavik Energy ging afgelopen week van start.

Bijzonder is dat de CO₂ bij dit project uit de lucht verdwijnt. Dat verschilt wezenlijk van de CO₂-opslag zoals die in het jongste regeerakkoord wordt bepleit (lees: ‘Regeerakkoord: 400 miljoen extra voor onderzoek’). Die is er op gericht om een deel van de CO₂-uitstoot van energie-intensieve bedrijven in de bodem op te slaan. Dat voorkomt op zijn best dat er extra CO₂ in de atmosfeer komt, maar doet niet aan de hoeveelheid broeikasgas die nu al in de lucht zit. Een tweede verschil is dat bij de opslag die het regeerakkoord voor ogen heeft de CO₂ als in een gasfles wordt opgeslagen, terwijl de CO₂ in het IJslandse project in de bodem wordt vastgelegd.

Warmte is er genoeg

Climeworks zorgt voor de technologie om de CO₂ uit de lucht te halen. Met ventilatoren wordt de lucht door een filter geblazen dat is voorzien van amine, een veelgebruikte stof om CO₂ op te nemen. Het lastige punt is dat het verwijderen van de CO₂ uit die amines veel warmte kost, en voor de techniek van Climeworks is dat niet anders. Als die warmte echter ruimschoots voorhanden is, dan maakt het niet uit dat het loshalen van die CO₂ veel energie kost. En dat is precies het geval op IJsland: het vulkaaneiland bulkt van de geothermische warmte.
 

Basalt

IJsland heeft nog een tweede voordeel. De ondergrond waar de CO₂ terechtkomt uit basaltrots, waarmee het CO₂ een verbinding aangaat. Het CO₂ blijft dus niet in gasvorm in de bodem, maar wordt onwrikbaar vastgelegd. Vorig jaar bleek ook nog eens dat die mineralisatie veel sneller gaat dan verwacht (lees: ‘Basalt absorbeert CO₂ veel sneller dan gedacht’). Inmiddels is er op IJsland de afgelopen drie jaar zo’n 18.000 ton CO₂ vastgelegd, volgens Energy Reykjavik voor $ 30 per ton.
 

Het CarbFix2-project gebeurt vlakbij de hoofdstad van IJsland, in Hellisheidi. Daar bevindt zich de grootste geothermische centrale van het land. Die heeft een vermogen van 300 MW elektriciteit en 130 MW warmte. Het project is bedoeld om de technologie te testen, aldus de website van Climeworks. Bij de proef gaat het om het vastleggen van 50 ton CO₂ per jaar. Climeworks heeft al een installatie in Zwitserland die jaarlijks zo’n 1000 ton CO₂ uit de lucht haalt en levert aan nabijgelegen kassen (lees: ‘CO₂-winning uit de lucht voedt paprika’s). Climeworks claimt een prijs van $ 100 per ton CO₂.

Minder dan een druppel

Het voordeel van de combinatie van CO₂ uit de lucht halen en vervolgens vastleggen in basalt is dat het overal op aarde kan gebeuren, mits er basaltformaties in de bodem beschikbaar zijn. Het afvangen van de CO₂ hoeft dus niet per se bij een op fossiele brandstoffen gestookte elektriciteitscentrale of industriële installatie met veel CO₂-uitstoot. Tegelijk laten de getallen zien dat de hoeveelheid CO₂ die uit de lucht wordt gehaald vooralsnog een druppel op de gloeiende plaat is. Op een totale emissie van zo’n 37 miljard ton CO₂ per jaar is 1000 ton erg weinig. Daarnaast zal er niet op elke locatie volop (duurzame) warmte beschikbaar zijn.

Climeworks is niet het enige bedrijf dat CO₂ direct uit de lucht wil halen. Global Thermostats gebruikt een soortgelijke technologie als Climeworks, Carbon Engineering gebruikt een systeem met calciumoxide. Carbon Engineering bouwt momenteel een installatie die de opgevangen CO₂ niet in de grond opslaat, maar direct met behulp van waterstof omzet in benzine of diesel.

Openingsfoto: de CO-2vanger op IJsland. Foto: Climeworks / Zev Starr-Tambor.