Er is hoop voor de neushoorn. Menselijke indringers zijn snel in beeld te krijgen door de bewegingen van zebra’s, gnoes en antilopen met gps-zenders in de gaten te houden, blijkt uit praktijk­testen in Zuid-Afrika. Het is alleen nog de vraag of deze beesten anders reageren op roofdieren.

Stroperij is in Afrika een groot probleem. Vooral olifanten, schubdieren, leeuwen en neushoorns moeten het ontgelden. Hoorns en slagtanden zijn niet alleen een gewild statussymbool, maar worden ook verwerkt in ­traditionele medicijnen. Ze leveren per kilo meer op dan goud of cocaïne.

In Zuid-Afrika, waar 80 procent van de Afrikaanse neushoorns leeft, worden jaarlijks honderden neushoorns afgeslacht. Het dier wordt dan ook met uitsterven bedreigd.


Gewapende strijd

Om de stroperij tegen te gaan, zetten wild­parken rangers in. Het resultaat is een gewapende strijd waarbij aan beide kanten regelmatig slachtoffers vallen. Als de stropers worden gevonden tenminste; in de uitgestrekte wildparken levert de zoektocht naar indringers vaak niets op.

Daarin hopen Wageningse ecologen samen met technologie­bedrijf IBM en telecombedrijf MTN verandering te brengen door prooidieren een gps-zender om de nek te hangen en vervolgens hun bewegings­patroon te analyseren. Op die manier hopen ze stropers snel te kunnen opsporen.


Halsband met gps-zender

Ze testten hun idee uit in het wildpark Wel­gevonden in Zuid-Afrika, in eerste instantie in een afgezet gebied van twaalfhonderd hectare zonder roofdieren. Daar installeerden ze een lokaal, draadloos communicatienetwerk gebaseerd op radiosignalen: een zogenoemd long range wide area network (LoRaWAN). En ze voorzagen 138 grote grazers van een halsband met gps-zender en versnellingsmeter.

Vind je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.

Vervolgens voedden de wetenschappers een algoritme met de dataset van bewegingspatronen, en leerden het om vast te stellen of er sprake was van verstoring van de kudden. 

‘We hadden ook de neushoorns zelf kunnen zenderen’, zegt wildecoloog Jasper Eikelboom van Wageningen University& Research, een van de wetenschappers die het onderzoek in Afrika uitvoerde. ‘Maar dat is riskant. Als het systeem wordt gehackt, krijgen de stropers de neushoorns op een presenteerblaadje aangeboden.’
 

Heuvelopwaarts

In de zeven maanden die het project duurde, werden de parkbeheerders 57 keer het leefgebied van de gezenderde beesten in gestuurd, lopend of met de auto. Die reageerden hierop door gezamenlijk weg te spurten naar minder toegankelijke gebieden: snelheid, versnelling en synchroniciteit van de groep namen toe, de geschiktheid van de omgeving om rustig te grazen nam af.

De vlucht ging opvallend vaak heuvelopwaarts, langs steile en hobbelige routes.


Tekst: Marlies ter Voorde
Foto: Jasper Eikelboom 


VERDER LEZEN?

Het volledige verhaal over het opsporen van stropers met behulp van zenders en kunstmatige intelligentie lees je in het aprilnummer van De Ingenieur. Koop de digitale versie voor € 7,50, of neem - met een flinke korting van 25% - een digitaal jaarabonnement van twaalf nummers voor € 69,-.