Een zeedijk in het noordoosten van Groningen is versterkt met tot klei gerijpt sediment uit de naastgelegen Dollard. Het project geldt als baanbrekend: niet eerder is er voor dijkversterking zout slib gebruikt. 


Verspreid over het hele land moet de komende drie decennia circa vijftienhonderd kilometer dijk worden versterkt. Een opgave van ongekende omvang die onderdeel uitmaakt van het nationaal Deltaprogramma, dat moet garanderen dat ons land in 2050 'klimaatbestendig en waterrobuust' is.


Klimaatimpact

Bij het versterken van dijken wordt in de regel de toplaag asfalt verwijderd en zand aangevoerd om daar bovenop een nieuwe laag asfalt te leggen. Dat is niet bepaald een duurzaam proces. 

Om de klimaatimpact van de dijkversterkingen beperkt te houden, zochten Waterschap Hunze & Aa's en het Deltaprogramma voor de versterking van de Dollarddijk daarom naar een creatieve oplossing.


Lokaal slib

Besloten werd een deel van de zeedijk te versterken met slib uit de nabijgelegen Eems-Dollard. Dat estuarium lijdt al langer onder een overvloed aan slib, wat het maritiem leven er verstikt.

Voorheen werd dat slib voortdurend opgezogen en verderop in de Waddenzee gedumpt. In plaats daarvan wordt het slib nu door buizen naar het land geleid, waar het wordt opgespoten. 


Kleirijperijen

De afgelopen drie jaar heeft het slib daar liggen drogen in een tweetal kleirijperijen, pal naast de dijk. Normaal duurt dat proces tientallen jaren, maar door een aantal slimme ingrepen zijn de initiatiefnemers erin geslaagd dit fors te versnellen. 

Door het slib geleidelijk aan op te spuiten, door de korst die zich op de slibmassa vormt af en toe open te breken, door geultjes te graven waaruit het water kan weglopen, en deels ook door het slib te beplanten. Ook het zoutgehalte van het slib werd zo gereduceerd. 



Brede Groene Dijk

Over een lengte van 750 meter is de dijk inmiddels verbreed met de gerijpte, zoute klei. Vandaag is dat deel opgeleverd.

Deze 'Brede Groene Dijk', met een aanzienlijk flauwer talud dan voorheen, ziet nu nog zwart van de verse klei, maar wordt nog beplant met een kruidenrijke grasmat die ook op ziltere klei gedijt. 


Building with nature

Bij het project zijn vele partijen betrokken. Voor de dijkaanleg was EcoShape verantwoordelijk, een consortium van aannemers, ingenieursbureaus, kennisinstellingen en ngo’s dat 'building with nature' als uitgangspunt hanteert. 

De provincie Groningen, Rijkswaterstaat, stichting Het Groninger Landschap en Groningen Seaports doen ook mee. Financiëring kwam van het Waddenfonds en het Hoogwaterbeschermingsprogramma.


Slotstuk van onderzoek

Projectmanager Erik Jolink noemt de innovatieve dijkversterking 'het slotstuk van onderzoek naar het gebruik van slib voor dijkversterking.' Niet alleen heeft het project al geleerd hoe slib snel tot klei kan worden gerijpt, maar ook hebben proeven in onder meer de Deltagoot bij Deltares al duidelijk gemaakt dat de klei sterk is. 'Met deze kennis willen we vanaf 2025 de rest van de 11,5 kilometer Dollarddijk versterken', stelt Jolink in een persbericht. 

De komende drie jaar wordt de dijk nog wel scherp gemonitord. Zo moet onder meer duidelijk worden over de drainage en het benodigde beheer van de dijk. Het uiteindelijke doel is dat de kennis die zo wordt opgedaan ook elders kan worden ingezet, niet alleen in eigen land maar ook in projecten elders in de wereld. 


De graanrepubliek

Voor dat doel moeten meer kleirijperijen worden aangelegd naast de zeedijk. Een van de grote voordelen van het gebruik van lokale klei is immers dat dat een hoop transportbewegingen scheelt.

Omwonende boeren zouden dan niet langer graan gaan verbouwen (dit deel van Groningen nabij Finsterwolde staat van oudsher bekend als de graanrepubliek), maar geld gaan verdienen door klei op hun land te laten drogen. 


Innovatieve waterbouw

Deltacommissaris Peter Glas noemt de nieuwe zeedijk een 'mooi voorbeeld' van Nederlandse innovatieve waterbouw. 'Omdat we de dijk versterken met klei uit de buurt voorkomen we gesleep met grond, verminderen we de CO2-emissie van het transport en tegelijkertijd verbeteren we de waterkwaliteit omdat we het slib uit de Eems-Dollard gebruiken.' 

Glas stelt dat het belangrijk is om te weten dat een dijk zich relatief eenvoudig laat aanpassen aan de stijgende zeespiegel. 'Je hoeft niet eerst het asfalt te verwijderen, zand aan te brengen en vervolgens weer te asfalteren. Je kunt er gewoon extra klei opleggen.'


Foto: EcoShape/Edwin van Vliet