Felienne Hermans: Stop met Big Tech voor het te laat is

Stoppen met Big Tech is lang niet zo moeilijk als stoppen met drinken, vleeseten of vliegen, stelt columnist Felienne Hermans.

Als je wilt weten of de Big Tech-bazen denken dat hun producten echt goed voor je zijn, kijk dan eens wat ze zelf doen. Steve Jobs en Bill Gates lieten famously hun kinderen niet of nauwelijks op een iPad of tablet. ­Beter bewijs heb je eigenlijk niet nodig. Iedereen voelt intuïtief aan dat het niet goed is voor een kind om de hele dag te swipen en scrollen. Niet goed voor de ogen, niet goed voor de sociale vaardigheden, en bovendien beresaai!  

De echte wereld is zoveel leuker. Daarin immers kun je bouwen, springen en rennen, maar ook vallen en teleurgesteld worden. Mijn pleegdochter van 3 wilde gisteren met een jongetje in het park voetballen, maar die rende beduusd naar zijn vader. Van de speelkameraadjes op de iPad, die altijd bereid zijn om te spelen, kun je nooit leren dat niet iedereen altijd wil wat jij wilt.

Maar wat we redelijk kunnen handhaven voor onze kinderen, dat lukt niet voor onszelf. We zijn verslaafd aan het gemak van liedjes op iTunes, kletsen via WhatsApp, delen bestanden via Dropbox en ga zo maar door. Niets leek de dominantie van de Amerikaanse apps te kunnen stoppen. Zelfs het schandaal van Cambridge Analytica, waarvan ik indertijd, naïef als ik ben, dacht dat het het einde van Facebook zou betekenen, bleek uiteindelijk totaal geen blijvende, schadelijke gevolgen te hebben voor het imago van het platform.

Microsoft kan meelezen

Maar misschien is er, met de terugkeer van Donald Trump in het Witte Huis en met vazal Elon Musk aan diens zijde, dan eindelijk een oplossing voor onze massale verslaving aan Big Tech, want langzaam ontstaat bij het grotere publiek het bewustzijn dat Amerika onze vriend niet langer is, en dat de data die op Amerikaanse platforms staat dus ook niet meer veilig is. Trump kan zo aan Microsoft vragen wat ik allemaal op OneDrive heb geschreven, en daar zitten dingen tussen die in Amerika eigenlijk al niet meer mogen, zoals feminisme of inclusie van niet-westerse mensen in de digitale wereld. 

Ik beken het hier meteen maar: zelfs de allerergste zonde heb ik begaan. Ik stel mijn studenten namelijk wel eens bloot aan werk van Karl Marx... Nou, voor je het weet zijn je stukken uit de cloud verwijderd, of erger. En zelfs als je Word alleen op je computer gebruikt, kan Microsoft mee­lezen om AI op te trainen.  

Alarmisme? Zeker niet. De techbazen, aan wie we nooit moeten vergeven hoe ze zich à la minute achter Trump schaarden, sorteren er zelfs al op voor. Zo scherpt Amazon het toezicht steeds verder aan. Sinds kort kun je je e-boeken niet meer archiveren (en Amazon kan dus besluiten om ieder boek dat jij ooit hebt gekocht, digitaal te ‘verbranden’) en spraakassistent Alexa kan niet langer zo worden ingesteld dat er geen data meer wordt verstuurd: elk gesprekje in elke woning waar Alexa meeluistert, gaat rechtstreeks de cloud in van Amazon-baas Jeff Bezos.  

Wat is er nog nodig om te snappen dat technologie het machtigste wapen is om censuur te onder­steunen? Het is nu wel duidelijk, toch? Migreer je mail, kalender en bestanden naar Proton, ga op Pixelfed in plaats van Instagram, chat via Signal en sla je wachtwoorden op in Padloc. Kijk voor meer suggesties op european-alternatives.eu.

Het mooie is dat dit echt niet zo moeilijk is. Stoppen met alcohol drinken, vliegen of vlees eten is lastig omdat je het moet blijven volhouden. Maar ga er één dag voor zitten en je hebt echt al een hoop omgezet. Veel tools hebben bovendien een importfunctie die het je heel makkelijk maakt, en daarna heb je er geen omkijken meer naar.  

Beter nog: stop waar je kunt met technologie. Gooi je smartphone in de zee. Het ding is een verslavend monster, gemaakt door kinderhanden en beheerd door miljardairs. Is het leven dan saai? Nee hoor! Koop een papieren boek, verslindt het en geef het door. In ieder geval kan de verkoper het niet zomaar terugpakken of censureren. Koop een goede pen en een mooi schrijfblok en noteer wat je ziet. ik beloof dat dat veel meer is dan je met telefoon ooit gezien hebt!

Tekst: Felienne Hermans, hoogleraar ­computer science education aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Foto: Depositphotos