Het duurde lang voor de mechanisatie van de landbouw goed en wel begon. Maar toen het zover was, was het meteen niet meer te houden, schrijft Henk Dijkstra in een standaardwerk over boerenslimheid.

‘Het is niet bij te houden’, schreef de rijksconsulent voor landbouwwerktuigen in 1960. Hij had het over de ineens razendsnelle mechanisatie van de landbouw. Tot 1960 maakten paard en werktuig de dienst uit op de akkers. Maar nadat de trekker zijn intrede had gedaan, buitelden in korte tijd de revolutionaire ontwikkelingen over elkaar heen: mechanisch, pneumatisch, hydraulisch, elektrotechnisch.


Modernisering en mechanisatie

De zeer rijk geïllustreerde uitgave 200 jaar Friese landbouwmechanisatieneemt het jaar 1800 als vertrekpunt. Rond die tijd ontstond er belangstelling voor de modernisering en de mechanisatie van de landbouw, schrijft Henk Dijkstra, directeur van het Fries Landbouwmuseum in Leeuwarden.

Een halve eeuw later kwamen de eerste fabriekjes en verschenen er geïmporteerde werktuigen op de Nederlandse akkers en weilanden. De impact daarvan laat zich moeilijk onderschatten. Eeuwenlang waren het enkel de lokale ambachtslieden geweest die de ploegen, eggen, wagens en andere werktuigen maakten. Met die buitenlandse apparatuur was de sky ineens de limit.


Inventiviteit

Ook op eigen bodem bloeide de nodige inventiviteit op. In Friesland begonnen in de jaren net voor en na de Tweede Wereldoorlog innovatieve dorpssmeden en uitvinders met de import, verkoop en bouw van werktuigen. Sommigen wisten daarbij zelfs internationaal faam te behalen. Friesland leverde ook wereldprimeurs, zoals de melkrobot uit Oentsjerk en de snarenbedpootmachine en looftrekker van Abe Gerlsma.


Kilverbord en kipper

Looftrekker, snarenbedpootmachine: wie niet op de boerderij is opgegroeid, zal er door lezing een geheel nieuwe vocabulaire bij leren. Dat maakt het lezen af en toe wel een vermoeiende bezigheid. Gelukkig bood het schitterende beeldmateriaal hier en daar uitkomst: óh, dus zó zien een kilverbord en een kipper eruit.

Ook jammer is dat het heden of de toekomst niet aan bod komen. In de inleiding noemt Dijkstra drones en smart farming nog als voorbeelden van de nog altijd voortgaande mechanisatie, maar in het boek zelf komen ze niet meer aan bod. De focus ligt stevig op het museale verleden, veelal in zwartwit.
 

200 jaar Friese landbouwmechanisatie
Henk Dijkstra | 448 Blz. | € 49,90

Foto: Arbeiders die werken met de Engga-spuitmachine kregen de volle laag. Uit het bbesproken boek

Geen credit nodig