Nederlandse wetenschappers hebben bepaald hoeveel energie er wereldwijd theoretisch uit waterkracht te halen is. Bovendien brachten ze in kaart waar de centrales dan zouden moeten worden gebouwd.

Momenteel verbruikt de wereld zo’n 164 PWh aan energie per jaar. Grofweg een derde daarvan, 52 PWh, zou met behulp van waterkracht op te wekken zijn, schrijven dr.ir. Olivier Hoes (TU Delft) en collega’s deze week in het wetenschappelijk tijdschrift PLOS One. Dat is ruim veertien keer zoveel als de hoeveelheid energie die momenteel uit waterkracht wordt gehaald.
 

11,8 miljoen locaties

Hoes en zijn team gingen als volgt te werk: eerst verdeelden ze het aardoppervlak in vakjes (bij de evenaar circa 225 bij 225 meter). Vervolgens stelden ze vast waar waterkracht op te wekken is door te bepalen waar het hoogteverschil tussen twee aangrenzende vakjes meer dan 1 m bedraagt en de doorstroming meer dan 100 liter per seconde. Dat leverde maar liefst 11,8 miljoen locaties op.

Uiteraard zitten daar allerlei plekken bij die veel te weinig opbrengen om er een grote waterkrachtcentrale (meer dan 10 MW) neer te zetten. Maar de onderzoekers keken ook naar geschikte locaties voor kleine centrales (0,005 tot 10 MW) – want juist die plekken waren voordat deze studie werd uitgevoerd, nauwelijks in kaart gebracht. Nu zijn deze data online beschikbaar, zodat overheden en bedrijven er hun voordeel mee kunnen doen.

Wel nemen de grote waterkrachtcentrales de bulk van de energieopwekking voor hun rekening: 68 % van het totaal, terwijl ze maar 1,4 % van de locaties beslaan. De centrales die minder dan 1 MW opwekken, zijn goed voor 91 % van de locaties, maar blijven qua gezamenlijke energieproductie steken op 10 %.
 

Te plat, te droog of te dichtbevolkt

Uit het onderzoek blijkt dat Bhutan per inwoner de meeste energie uit waterkracht zou kunnen halen: 319.000 kWh per jaar. Op de tweede en de derde plek staan respectievelijk IJsland (275.100 kWh per persoon per jaar) en Papoea-Nieuw-Guinea (158.500 kWh per persoon per jaar).

Verder noemen de onderzoekers een aantal landen die nu vaak kampen met energietekorten én in potentie aardig wat waterkracht binnen hun grenzen zouden kunnen opwekken: Bolivia, Zambia, Nepal, Myanmar en Gabon.

Uiteraard zijn er ook landen waar waterkracht nooit een rol van betekenis zal spelen, schrijven de onderzoekers, ‘omdat ze te plat zijn (bijvoorbeeld Nederland), te droog (Saoedi-Arabië) of te dichtbevolkt (Bangladesh, Duitsland, Japan en Nigeria)’.
 

Theoretische energie

Belangrijk is om te beseffen dat het hier gaat om de maximale hoeveelheid energie die theoretisch zou kunnen worden opgewekt. ‘Natuurlijk kunnen veel van de locaties niet worden ingezet om (huidige) technische of economische redenen’, schrijven de onderzoekers. Wat dat betreft is het dus meer dan een beetje optimistisch om te claimen dat waterkracht een derde van de mondiale energiehonger kan stillen. Nog los van het feit dat die honger de komende jaren alleen maar zal groeien, en de maximale hoeveelheid met waterkracht op te wekken energie niet.