De Amerikaanse overheid gaat onderzoeken of grote technologiebedrijven als Amazon, Apple, Facebook en Google gedrag vertonen dat eerlijke concurrentie tegengaat. De platformbedrijven lijken te machtig te zijn geworden.

Grote technologiebedrijven als Amazon, Apple, Facebook en Google liggen de laatste tijd steeds meer onder vuur. Ooit begonnen als eenvoudige websites (drie van de vier; Apple begon als computerbouwer) zijn ze allemaal uitgegroeid tot bedrijven die jaarlijks tientallen tot honderden miljarden dollars omzetten en waarvan veel mensen de diensten regelmatig, zo niet dagelijks, gebruiken.

Met het leveren van diensten tegen een vergoeding is natuurlijk niets mis. Er zijn echter vermoedens dat genoemde bedrijven dingen doen om potentieel concurrerende bedrijven te hinderen. Van Google was dat al bekend. Het bedrijf kreeg door de Europese Unie al forse boetes opgelegd, tot drie keer toe.
 

Voordelen van open internet

‘Het open internet heeft geweldige voordelen opgeleverd voor Amerikanen; het heeft geleid tot nieuwe economische mogelijkheden, meer investeringen en nieuwe manieren van onderwijs. Maar er is steeds meer bewijs dat slechts een handvol poortwachters (bedoeld zijn: online platforms als Google en Facebook, red.) de belangrijke kanalen in handen hebben voor online handel, content en communicatie’, zei Jerrold Nadler, voorzitter van de Subcommittee on Antitrust, Commercial and Administrative Law, een commissie van het Huis van Afgevaardigden, gisteren in een verklaring.

De angst is dat bedrijven misbruik maken van deze monopoliepositie. Als je voor een product maar bij één of enkele bedrijven terecht kunt, dan kan de consument daar de dupe van worden door hogere prijzen of slechtere service, zo is de redenering.
 

Onderzoek

De Amerikaanse overheid gaat nu onderzoeken of hier sprake van is. Volgens de New York Times gaat het ministerie van Justitie het onderzoek naar Apple en Google uitvoeren, terwijl de Federal Trade Commission Facebook en Amazon gaat doorlichten.

Veel is er nog niet bekend over deze onderzoeken, maar zeker is wel dat de genoemde bedrijven ze met argusogen zullen bekijken. Zij kunnen namelijk behoorlijk last krijgen van maatregelen die de Amerikaanse overheid oplegt, variërend van stevige boetes tot zelfs het opbreken van bedrijven of nieuwe wetten die de mogelijkheden voor de bedrijven inperken.
 

Magazijn van Amazon. Foto Scott Lewis / CC BY 2.0

 

Nederland

Ook in Nederland zijn er zorgen over de macht van de grote technologiebedrijven. Sommige politici pleiten voor het opsplitsen van zulke bedrijven, zoals Tweede Kamerlid Kees Verhoeven van D66 onlangs in een interview met De Ingenieur.

‘Bij het opsplitsen van dit soort bedrijven, die markmacht hebben dankzij hun bijzondere platforms, moet je wel opletten dat je de sterke punten van dat platform behoudt’, zegt Maarten Pieter Schinkel, hoogleraar Economie aan de Universiteit van Amsterdam. Willekeurig voorbeeld: wie een hotelkamer bij Booking.com boekt, profiteert van de vele reviews van klanten die eerder bij dat hotel boekten. Hoe meer boekingen op het platform, hoe meer reviews. ‘Dat grote voordeel van een platform voor consumenten wil je behouden.’
 

Google Shopping

Het opbreken van bedrijven is in de VS recentelijk niet vaak geprobeerd, merkt Schinkel op. ‘Vroeger gebeurde dat wel eens, maar er zijn maar enkele voorbeelden Het dichtst in de buurt in Europa komt de Google-zaak. Het onderdeel Google Shopping is onder druk van de Europese Commissie een losse onderneming geworden, weliswaar onder moederbedrijf Alphabet.’

De Commissie verweet Google – in 2015 – dat het links naar zijn eigen winkel Shopping in de zoekresultaten boven die van externe webwinkels plaatste. Google moest een boete betalen en zijn Shopping-tak afsplitsen, zodat het op gelijke voet zou concurreren met andere prijsvergelijkingssites om de bovenste plekken in de zoekresultaten.
 

Lobbyisten en advocaten

Hoewel de Amerikaanse overheid nu actie onderneemt tegen de (te) machtige technologiebedrijven, kan het nog jaren duren voordat eventuele maatregelen zichtbaar worden. Het veranderen van wetten is een taai en langdurig proces, zeker als je weet dat grote techbedrijven de beste lobbyisten en advocaten kunnen inzetten om deze processen tegen te houden of te vertragen, zo merkt de New York Times op.
 

Commissie

Parallel aan deze onderzoeken gaat een speciale commissie van het Huis van Afgevaardigden, bestaande uit zowel Democraten als Republikeinen, de antitrustwetgeving onder de loep houden. Het vermoeden is dat de honderd jaar oude wetten, die niet zijn geüpdatet voor het internettijdperk, tegenwoordig tekortschieten. ‘Ze zijn in ieder geval onvoldoende toegepast om geschikte jurisprudentie te scheppen’, aldus Schinkel.
 

Wetgeving nog afdoende?

De commissie gaat de komende anderhalf jaar hoorzittingen houden en vertrouwelijke informatie opvragen bij de bedrijven. Doel is om uit te vinden of de concurrentie wordt gehinderd, of bedrijven ontoelaatbare dingen doen en of de huidige antitrustwetgeving in de VS nog wel afdoende in staat is om voor een gezonde concurrentie te zorgen. ‘Na vier decennia van zwakke handhaving van de antitrustregels is het cruciaal dat we proberen vast te stellen of bestaande wetten adequaat zijn om misbruik door [de grote bedrijven] aan te pakken of dat we hiervoor nieuwe wetgeving nodig hebben’, zegt afgevaardigde David Cicilline in een verklaring.


Openingsbeeld Google / CC BY-SA 2.0 / Apple