Lichtvervuiling Nederland verplaatst zich
In Nederland neemt de lichtvervuiling toe bij nieuw ontwikkelde gebieden, terwijl die waar kassen staan duidelijk minder is. Dat blijkt uit een analyse van satellietbeelden door het onderzoeksbureau FutureWater.
Nederland heeft niet veel plekken meer waar tijdens de langste nacht van het jaar de Melkweg goed is te zien. Lichtvervuiling is een van de bijverschijnselen van onze moderne samenleving: straatverlichting, lampen van snelwegen, reclameborden, kassen, allemaal stralen ze licht uit, zichtbaar voor satellieten.
Het bijzondere van de nu door FutureWater gepresenteerde satellietbeelden is dat ze een vergelijking met de afgelopen 25 jaar mogelijk maken, tussen 1992 en 2016. Uit de interactieve kaart van Nederland op de website van FutureWater blijkt dat er vooral een toename is bij nieuw ontwikkelde gebieden, bijvoorbeeld de Maasvlakte bij Rotterdam, het gebied rond Zaltbommel, bij Waddinxveen-Boskoop, rond Almere, bij Venlo en in de Wieringermeer.
Er zijn ook gebieden met een duidelijke afname, ‘en dan gaat het om 50 tot 60 % minder’, zegt Peter Droogers van FutureWater. Dat zijn met name de kassengebieden in het Westland, Aalsmeer, Heerhugowaard, in de Noord-Oostpolder en bij Venlo. Die afname is vooral te danken aan afspraken met en regelgeving voor de glastuinbouw om de lichthinder te verminderen. Een overzicht daaarvan is te vinden op de website van het Platform Lichthinder.
Europa
Op Europese schaal overheerst de toename van lichtvervuiling, ook hiervan heeft FutureWater een interactieve kaart. Duidelijke hotspots zijn te vinden in het zuiden van Polen, de Italiaanse Povlakte, langs de kust van Portugal, in Finland en rond de grote Russische steden. Buiten Europa is de delta van de Nijl de meest extreme hotspot. Opvallend is dat in Oekraïne en Syrië de lichtvervuiling is afgenomen, wat ongetwijfeld heeft te maken met de oorlogen in beide landen.
Lichtvervuiling wijst op meer watergebruik
Dat FutureWater nu deze beelden presenteert lijkt voor een instituut dat is gespecialiseerd in watergebruik vreemd. ‘Normaliter zijn we vooral geïnteresseerd in satellietgegevens overdag over verdamping, en we deden nooit iets met de nachtbeelden.’ Die nachtbeelden bleken toch interessant, niet alleen vanwege de nu gepresenteerde kaarten, maar er is volgens Droogers ook een duidelijk verband tussen lichtvervuiling en watergebruik. ‘Lichtvervuiling betekent vrijwel altijd intensiever grondgebruik, en meestal gaat dat gepaard met meer watergebruik. De hotspots van lichtvervuiling zijn voor ons een indicatie van hotspots van waterproblemen.’
FutureWater beschikt over satellietbeelden die indertijd zijn genomen met de militaire satelliet Defense Meteorological Satellite Program en anno nu met de Visible Infrared Imaging Radiometer Suite. De data van de oude satelliet, die met een resolutie van 10 x 10 km2 niet-gekalibreerde lichtdata leverde, moesten daarvoor wel eerst worden omgezet naar de 1 x 1 km2 resolutie van de actuele data. De vergelijking tussen de data uit 1992 en die uit 2016 kent dus de nodige onzekerheden, maar volgens Droogers staan de gesignaleerde tendensen buiten kijf.
