Morgen opent Koning Willem Alexander de vernieuwde schaatstempel Thialf officieel. Het is nu de meest energiezuinige ijshal én de snelste laaglandbaan ter wereld. De plechtigheid vormt de kroon op het afronden van een ingrijpende modernisering, waaronder de aanleg van compleet nieuwe technische installaties.

De renovatie werd uitgevoerd door een aannemerscombinatie bestaande uit Ballast Nedam, Zwarts & Jansma Architecten, Croon en Warmtebouw. Zij werkten sinds begin 2015 aan de bouw van het nieuwe Thialf. De schaatstempel heeft naast een andere uitstraling en een isolerende schil ook 5000 zonnepanelen op het dak gekregen. Maar wellicht het meest bijzonder zijn de aanpassingen die in eerste instantie onzichtbaar zijn.


Luchtvochtigheid

Technisch advies- en installatiebureau Warmtebouw verzorgde samen met hoofdaannemer Heddes de complete nieuwe installatie voor de ijsvloer en de klimaatbehandeling van het stadion. Een van de grote vernieuwingen is het beheersen van de luchtvochtigheid. 'Hoe groter de luchtvochtigheid, hoe meer aanslag op het ijs', aldus Henk Overeem Msc, directeur van Warmtebouw. 'Er staat nu een grote luchtdroger in de hal. Die pompt de lucht voorzichtig rond en laat hem condenseren in een luchtbehandelingskast.'
 


Daarnaast speelt de luchtstroming in het stadion een rol in het scheiden van de lucht bij de tribune en die boven de baan. In de zone waar het publiek zit is de lucht veel vochtiger dan gewenst is boven het ijs. De meest eenvoudige manier om de lucht te scheiden is met een glazen wand, maar dat was voor Thialf een schrikbeeld. 'We hebben daarom een soort verticaal luchtgordijn bedacht tussen de tribunes en de ijsbaan”, vertelt Overeem. “In het midden van de baan blazen we lucht omlaag. Dat gaat over het ijsoppervlak heen naar de buitenkant van de baan toe. Hier komt het aan bij de één meter hoge boarding tussen de baan en de tribune en daardoor wordt de lucht omhoog geduwd. Een goot langs de boarding draagt hier extra aan bij.' Deze luchtstroom vormt zo een verticale barrière tussen het ijs en de publiekszone. In het oude Thialf kwam de vochtige lucht nog vanaf de tribune op de baan terecht, wat snel voor aanslag op het ijs zorgde.


Alles regelbaar

Met de vernieuwde regeltechniek van Warmtebouw is werkelijk alles nu apart te regelen in het stadion. Dat geldt ook voor de temperatuur van het ijs, tot op een tiende graad nauwkeurig. Dat is belangrijk voor de ijsmeester, die voor verschillende afstanden een andere hardheid van het ijs nastreeft: hoe korter de schaatsafstand, hoe zachter het ijs moet zijn. Overeem: 'De ijsmeester kan de ijskwaliteit nu zelfs per baansectie regelen. We hebben de baan verdeeld in twee rechte stukken en iedere bocht in een ingaand en uitgaand deel. Zo kunnen schaatsers nu bijvoorbeeld meer grip krijgen bij het uitgaande deel van de bocht waar ze weer moeten versnellen voor het rechte stuk.'

De technische installatie van Thialf.

Grote koudemachines, warmtewisselaars en warmtepompen in een technische ruimte onder de baan maken dit mogelijk. Vanuit hier loopt het koudemiddel Freezium van -18 °C naar negen meter lange, roestvaststalen verdelers die in de kruipruimte onder de vloer zitten. Deze komen uit bij 32 mm dikke buizen van polyethyleen die in de betonvloer vlak onder het ijs liggen. In totaal ligt er voor 7,5 km aan deze buizen onder het ijs. 'Ze liggen in een patroon van lussen in de lengterichting van de baan, met een afstand van 15 cm tussen de lussen. Zo is de temperatuur overal gelijk en de hardheid van het ijs dus ook', licht Overeem toe. De betonvloer is volgens Overeem tevens de vlakste van Europa, met een maximaal hoogteverschil van maar 1 mm, zodat de ijsdikte ook overal hetzelfde is.


Aardgasvrij

Naast het snelste ijs wil Thialf ook de meest duurzame schaatsbaan ter wereld zijn. De opdracht voor de aannemers was daarom ook om het energieverbruik bij oplevering te halveren. Volgens Overeem komt dat neer op een jaarlijkse energiekostenbesparing van ongeveer 700.000 euro. In 2020 wil het stadion helemaal zelfvoorzienend zijn. De 5000 zonnepanelen op het dak zijn alvast goed voor een vermogen van 1,35 MW, wat voorziet in bijna een kwart van de toekomstige energiebehoefte. 'De restwarmte die vrijkomt vangen we op en gebruiken we voor het verwarmen van het gebouw en tapwaterverwarming. Daarnaast leende de ondergrond zich uitstekend voor warmtekoudeopslag. De installatie daarvoor hebben we ook binnenin het stadion ondergebracht', aldus Overeem. Thialf heeft zijn ruim twintig cv-ketels niet meer nodig en is volledig aardgasvrij.

Montage van zonnepanelen op het dak.

Uiteindelijk was voor Warmtebouw het werken met ijs een nieuwe uitdaging en ook het testen van de bijzondere installaties nam veel tijd in beslag. 'We hebben daarbij het geluk gehad dat we een hele kritische en kundige opdrachtgever hadden. We hebben ook veel gehad aan de ervaring van de ijsmeester die we nauw bij het proces hebben betrokken.' Dat de nieuwe baan opgeleverd moest worden zo kort voor het nieuwe schaatsseizoen was volgens Overeem juist een mooie bijkomstigheid: 'Met drie grote evenementen en dus een volle hal was dit het perfecte moment om alles meteen te testen en af te stellen. De installaties werkten helemaal volgens plan.'(Armand van Wijck)


Openingsfoto: foto Antea Group.