Kunstmatige intelligentie geldt als een van de veelbelovende technologieën met mogelijk grote maatschappelijke gevolgen. Bennie Mols, auteur op dit terrein, belicht de hoogtepunten die geweest zijn 2015 en gaan komen in 2016.

Als geen ander is kunstmatige intelligentie  een onderwerp voor verstrekkende toekomstbespiegelingen. Zal de intelligente machine straks de mens de baas zijn, hebben we de ontwikkeling nog wel onder controle? Begin vorig jaar waren die vragen aanleiding voor bekende namen als Elon Musk en Stephen Hawking om op te roepen tot een de mens dienende kunstmatige intelligente.

Maar waar staan we eigenlijk op dit ogenblik? Want grote vergezichten zijn belangrijk om te bespiegelen, voorlopig is de praktijk van de kunstmatige intelligentie een andere. Het is al een prestatie van formaat nu het lukt een computer een spelletje te laten spelen.

Dus eerst maar eens de nuchtere feiten: wat heeft kunstmatige intelligentie in 2015 gepresteerd en wat staat er dit jaar op de agenda. Een overzicht.

2015

Google Deepmind speelt Breakthrough

Vorig jaar februari ging er een schok door de freaks van jaren-tachtig-computerspellen. Het bedrijf Google Deep Mind demonstreerde één enkel computeralgoritme dat 49 Atari-computerspellen, waaronder PacMan en Space Invaders, leerde spelen zonder enige voorkennis. In 23 spellen presteerde het algoritme zelfs beter dan de beste menselijke spelers. Toverwoord is een techniek die ‘Deep Learning’ heet. Hierin wordt een netwerk bestaande uit tot wel twintig lagen kunstmatige neuronen met voorbeelden getraind.

Darpa Robotics Challenge

In juni vertoonden mensachtige robots hun kunsten tijdens de DARPA Robotics Challenge. Het doel is dat we bij een toekomstige ramp à la Fukushima geen mensen meer naar de levensgevaarlijke rampplek hoeven te sturen, maar robots. Helaas zijn energiecentrales en fabrieken gemaakt voor mensen met twee benen en armen. Robots hebben het extreem moeilijk om daar rond te lopen, kranen dicht te draaien, deuren te openen, een trap op te klimmen of een stuk gereedschap te hanteren. Conclusie van de wedstrijd: prachtig initiatief, perfect doel, maar helaas kunnen robots menselijke rampenbestrijders nog lang niet vervangen.

Emotionele robot Pepper

Mensachtige robots ter vermaak stellen een stuk minder eisen. Aldebaran Robotics bracht in juli de ‘emotionele’ humanoïde robot Pepper op de markt, vooralsnog alleen in Japan. Pepper is een interactieve robot die via stem en handgebaren kan communiceren met de mens.

Robothotel

Waar anders dan in Japan werd ook het eersterobothotel geopend. In dit ‘Henn na’-hotel - Japans voor ‘vreemd’ - checkt een een robotmevrouw (of een robotdinosaurus) je in, vervoert een robotkarretje je bagage, wijst een robot je de weg en bedient een robotarm de garderobe. Voorlopig meer voor de show dan voor het gemak, want mensen moeten voortdurend te hulp schieten. Maar je hebt als toerist wel weer eens een ander verhaal te vertellen.

Zelfrijdende Tesla

Tesla introduceerde in het najaar een software-update die haar model-S-auto deels zelfrijdend maakt. De intelligente auto kan automatisch in een baan blijven en de snelheid van een voorganger aanhouden, automatisch van baan veranderen en automatisch inparkeren. Handen moeten officieel nog aan het stuur blijven, maar elke automobilist wil daar natuurlijk toch even tegen zondigen. Leuk voor YouTube-filmpjes, maar tot ongenoegen van Veilig Verkeer Nederland.

Zelflerende computer

Computers leren steeds beter, mede dankzij enorme aantallen beschikbare voorbeelden. Leren op basis van slechts enkele voorbeelden, zoals baby’s doen, lukte tot voor kort niet. Maar in december toonden Amerikaanse onderzoekers een computerprogramma dat van slechts enkele voorbeelden van 1600 handgeschreven karakters uit vijftig talen kon leren hoe het algemene concept van zo’n karakter er uit ziet. De zelflerende computer las en schreef de karakters vervolgens beter dan de gemiddelde mens.

2016

Zelfrijdend busje

Zak onderuit en relax. Het volledig zelfrijdende WEpod-busje zal je van station Ede-Wageningen naar de campus van de Wageningen Universiteit en terug rijden. WEpod biedt plaats aan maximaal zes passagiers. Eind januari zal minister Melanie Schultz van Haegen het project officieel lanceren. Medio 2016 mogen de eerste passagiers de WEpod instappen.

Robottaxi

Verder zou Tokyo wel eens de eerste stad ter wereld kunnen worden waar  robotaxi's hun diensten aanbieden. Misschien nog wel het handigste voor al die toeristen die tegen de metershoge Japanse taalbarrière aanlopen.

Politiedrone

En dan zijn er nog de robots in de lucht. De Nederlandse politie gaat drones inzetten voor het oplossen van misdrijven, het waarnemen van kettingbotsingen en het houden van toezicht op mensenmassa’s. 

Robot Spencer op Schiphol

Passagiers die op Schiphol moeten overstappen van de ene naar de andere terminal, maar niet weten waar ze precies naar toe moeten, kunnen binnenkort trouwens hulp krijgen van robot Spencer. Deze servicerobot op wielen moet zorgen dat je nooit meer een aansluitende vlucht mist.

Robot print brug

Het Nederlandse bedrijf MX3D laat voor het eerst een stalen brug 3D-printen door twee robotarmen. De brug komt uiteindelijk te liggen over een van de kleinere grachten in de Amsterdamse Wallen.

Computer-roman

Nu computers en robots steeds beter kunnen leren en de mens op steeds meer terreinen verslaan, is een van de nieuwste uitdagingen ‘creativiteit’. Kunnen computers en robots creatief zijn? Kunnen ze echt ‘out of the box’ denken? Dat is een van de vragen die centraal staan bij de LIFT-conferentie in Genève, een van de jaarlijkse hoogtepunten voor technofielen. Er zijn al plannen om in 2016 de eerste door een computer geschreven roman te publiceren. Wie kijkt er niet uit naar de dromerige binnenwereld van de computer?

Robotdocent Zora

Onderzoekers van de Vrije Universiteit in Amsterdam gaan met robotdocent Zora op enkele middelbare scholen experimenteren. De robotdocent gaat de gewone docent van vlees en bloed niet vervangen, maar aanvullen. Extra aandacht en hulp voor de leerlingen dus. Of blijkt het afleiding te zijn? Zora wordt nu al gebruikt in enkele verpleeghuizen om met ouderen spelletjes of gymnastiekoefeningen te doen.

Na schaken nu ook Go

Tenslotte gaan er geruchten dat de computer de mens dit jaar zou kunnen verslaan bij het bordspel go. Op een 9x9 bord is de computer al jaren beter, maar op het reguliere 19x19-bord was de computer tot voor kort slechts een goede amateur. Mede-oprichter van Google Deep Mind, Demis Hassibis, die zelf op zijn 13e als schaker een ELO-rating van 2300 had, heeft zijn zinnen gezet op een computerprogramma dat in 2016 de beste menselijke go-speler verslaat. Go-Denis-Go!