Het oude vissersdorp Spakenburg test vandaag zijn 330 m lange flexibele waterkering rond de haven. Bij hoogwater drijft een wand in de kade omhoog, onder normale omstandigheden ligt die in de kade verborgen.
Het werkingsprincipe van de kering is relatief eenvoudig, en dat moet ook wil hij op het moment dat het nodig is goed functioneren. De kering bestaat uit een ingegraven smal bassin waarin een 30 cm brede keerwand staat. Aan de waterzijde zijn er openingen. Komt het water omhoog, dan vult het bassin zich en drijft de keerwand omhoog. De wand is opgebouwd uit staal, glasvezel versterkte kunststof, polyurethaan en is aan waterzijde bekleed met een kevlar huid. Eenmaal bovenin klemt de wand zich vast aan een vergrendeling. ‘Het geheel is sterk genoeg om tien keer de druk te weerstaan die het hoogwater er op uitoefent’, zegt Bart Boksebeld van de aanneemcombinatie Van Heteren en Jansen-Venneboer.
Het enige wat er bij de kering mis kan gaan is dat de watertoevoer verstopt raakt. ‘In het uiterste geval zijn de bassins ook met een pomp te vullen.’ Het Waterschap Vallei en Veluwe dat de kering beheert laat het daar liever niet op aankomen. 'We gaan de kering elk jaar testen. Wanneer we de bassins leeg laten lopen spoelen we gelijk alle waterinlaten door’, aldus Jan Welling van het waterschap.
De kering wordt geleverd door het Belgische bedrijf Aggéres, het idee van de kering is afkomstig van de technicus-kunstenaar Jan van den Noort uit het Overijsselse Kampen (lees: 'Elke uitvinding is een kunstwerk'). Het Belgische bedrijf heeft inmiddels op diverse plekken in de wereld flexibele keringen geïnstalleerd, Spakenburg is met 330 m de langste. ‘En de eerste waar de constructie ook zal dienen als primaire waterkering’, benadrukt Welling.
Noordwesterstorm
De noodzaak om de waterkering aan te leggen heeft te maken met opstuwend water vanuit het Eemmeer bij een zware noordwester storm. Welling: 'Tot nu toe gebruikten we schotten om het dorp te beschermen, maar die voldoen allang niet meer. Mensen willen geen wateroverlast. Daarom moet er bij de kades 80 cm bovenop.’
Alle begrip daarvoor in de Spakenburger gemeenschap, maar wel onder een harde voorwaarde: aan het aangezicht van de haven met zijn oude vissersschepen en boothelling - het watermerk van de gemeenschap en een trekpleister voor toeristen - mag niets veranderen. Wlling: 'We hebben gekeken naar een dijk met sluis om de buitenkant van de haven. Technisch is dat prima haalbaar, maar het was duur, en het zou het aangezicht van de haven vanaf het water ingrijpend veranderen. Die optie viel dus al snel af.’
Niet automatisch
Uiteindelijk viel de keus op de opdrijvende kering van aanneemcombinatie Van Heteren en Jansen-Venneboer. Doorslaggevend was het geringe ruimtebeslag van de kering en de bewezen sterkte. Het feit dat de opdrijvende kering al elders functioneert en al die tijd dat hij er staat, nu achttien jaar, niet uit elkaar gehaald te worden gehaald voor reparatie, was voor het waterschap heel belangrijk. Wlling: ‘We moeten weten wat de faalkans van zo’n kering is, op grond daarvan is de toetsing positief uitgevallen.’
De keerwand bestaat secties van dertig meter lang, de naden ertussen zijn afgedicht met rubber. Ook al kan de kering volledig autonoom omhoog komen, Boksebeld heeft daar niet voor gekozen. ‘Je wilt niet meemaken dat er ergens op de kering een invalidenwagen staat of dat er iets ander op ligt. Daarom gebruiken we draaiventielen. Als het hoogwater eraan komt hoeven de medewerkers van het waterschap alleen te controleren of de kering vrij ligt, en vervolgens tien kranen open te draaien.’
Voor Boksebeld bood de karakteristieke omgeving waar de kering komt te staan alleen maar extra ontwerpvreugde. ‘Op ons voorstel staat in het deksel van de kering de tekst van het Spakenburger volkslied gegraveerd.’ De aanneemsom bedroeg zo’n vijf miljoen euro.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.
