Energievliegers op de Afsluitdijk

Vandaag opent Icoon Afsluitdijk, het werk van Studio Roosegaarde, op de bekende waterkering tussen Friesland en Noord-Holland. Als deel van het programma wekken vliegers windenergie op.

Deze vliegers zijn ontwikkeld samen met het bedrijf Kitepower. Een vlieger trekt door de harde wind op de dijk aan een lier en is zo ontworpen dat hij in achtjes vliegt terwijl hij zich van de lier verwijdert. De kracht die dat oplevert, drijft een dynamo aan en zo wekt de installatie stroom op. Is de vlieger aan het einde van het touw gekomen, dan haalt het apparaat hem langzaam binnen. Dat kost energie, maar veel minder dan het uitrollen oplevert. Dat komt onder andere doordat de vlieger zichzelf opvouwt en daardoor minder wind vangt, wat het binnenhalen makkelijker maakt.

*Het basisprincipe van de energievlieger.*

Het ontwerpen van zo’n speciale vlieger, die én in achtjes omhoog suist én zichzelf aan het eind inklapt, was niet eenvoudig. Dat vereist de nodige regeltechnologie, die goed moet samenwerken met de interactie tussen wind en vlieger.

*Het besturingsprincipe van de energievlieger.*

Het idee voor de vlieger ontstond aan de TU Delft. Een paar jaar geleden bouwden onderzoekers daar een eerste prototype met een vermogen van 20 kW. Nu vliegt er op de Afsluitdijk een aantal, elk met een maximaal vermogen van 100 kW.

Idee van Wubbo Ockels

Het project is de verwezenlijking van een droom van uitvinder dr. Wubbo Ockels, die een toekomst voorzag met energieopwekkende vliegers. Die toekomst is nu tijdelijk te zien op de Afsluitdijk. Begin volgend jaar worden de vliegers weggehaald.

Lichtgevende lijnen

De Inspectie Leefomgeving en Transport gaf een speciale vergunning voor het project. ‘Daarvoor hebben we goed gekeken naar de locatie van de vliegers, zodat ze geen overlast veroorzaken’, laat een woordvoerder van Rijkswaterstaat weten. ‘We zorgen dat er altijd genoeg afstand is tot de A7 en hebben dat ook getest.’ De lengte van het vliegertouw en de grootte van de vliegers zijn zodanig dat ze niet op de Rijksweg kunnen komen. Daarnaast is er altijd bemanning aanwezig op het moment dat een vlieger in de lucht is, om in te grijpen als de situatie daarom vraagt. ‘De scheepvaart wordt door middel van een BAS (bericht aan de scheepvaart – red.) geïnformeerd over de lichtgevende lijnen in de lucht.’

Poëtische installatie

Dat lichtgevende is net als het vliegerproject zelf onderdeel van Icoon Afsluitdijk, dat voornamelijk om belichting draait (lees: 'Icoonproject laat Afsluitdijk oplichten'). Er komen lichtgevende algen bij de kazematten en de sluisgebouwen zijn retroreflecterend gemaakt: ze sturen licht dat erop valt alleen in exact dezelfde richting terug, zie de galerij hieronder. Met hun speciaal ontworpen, lichtgevende lijnen vormen de vliegers ‘een poëtische nachtinstallatie van dansende lijnen’, aldus Roosegaarde over het project dat de naam Windvogel kreeg.

Kitepower won vorig jaar al de Defensieprijs voor het idee achter Windvogel. De krijgsmacht ziet de vlieger namelijk als goede alternatieve energiebron voor bij kampementen en bases in afgelegen gebieden.