De verkiezingen: klimaat en energie
Dat de CO2-uitstoot flink omlaag moet, daar zijn alle partijen het over eens: minstens 40 % reductie van de CO2-uitstoot ten opzichte van 1990, een aantal partijen legen de lat hoger: PvdA en GroenLinks 55 %, Partij voor de Dieren 65 %. Maar hoe willen partijen dat bereiken?
Wat zijn de mooie woorden van politieke partijen voor de aanstaande verkiezingen nu precies waard? Aan de hand van de verkiezingsprogramma’s, de Technische Stemwijzer en de doorrekeningen door de planbureaus bespreekt De Ingenieur de vier thema’s energie, onderwijs, onderzoek en innovatie, mobiliteit en de informatiemaatschappij. VVD, PvdA, SP, D66, ChristenUnie en GroenLinks zijn de enige partijen die hun programma aan zowel het Centraal Planbureau (CPB) als het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) hebben voorgelegd, CDA en SGP alleen aan het CPB. PVV, 50Plus en Partij voor de Dieren aan geen van beide.
Het staatje hieronder van het Planbureau voor de Leefomgeving laat zien welke maatregelen partijen daarvoor willen nemen:
Kolencentrales
Als eerst valt het effect op van de sluiting van de kolencentrales. Dat levert voor de elektriciteitssector een vermindering van de CO2-uitstoot met 31 %, tenminste als er geen rekening wordt gehouden met de import van kolenstroom uit Duitsland. Er hangt wel een flink prijskaartje aan.
In de financiële doorrekening door het Centraal Planbureau is de SP, die daarvoor een uitgavenpost heeft opgenomen: voor 2019, 2020 en 2021 een bedrag van 0,5 miljard euro vóór het sluiten van de twee oudste kolencentrales (de Hemweg- en Amercentrale).
PvdA, D66, ChristenUnie, GroenLinks en Partij voor de Dieren willen de centrales ook sluiten, en hanteren daarvoor de nogal rekbare formule ‘zo snel mogelijk’. Alleen D66 en SP noemen een uiterste datum waarop ze allemaal gesloten moeten zijn: 2025. VVD, CDA en SGP wijzen de versnelde sluiting van de kolencenrales af vanwege kapitaalvernietiging.
Opslag van CO2
Een andere manier om CO2 te reduceren is opslag van het broeikasgas. VVD, PvdA, CDA, D66 en SGP zijn vóór de opslag van CO2 in oude velden in de Noordzee. Ertegen zijn SP, ChristenUnie, GroenLinks en Partij voor de Dieren. Opmerkelijk is dat die CO2-opslag in de doorrekening van het Planbureau voor de Leefomgeving bij sommige van die partijen wel een flink aandeel heeft, en dat geldt met name voor D66, ChristenUnie en GroenLinks. GroenLinks heeft hier dus iets uit te leggen.
Omgekeerd spreekt de VVD zich wel uit voor opslag van CO2, maar er wordt geen enkele concrete maatregel aan verbonden.
Hernieuwbare energie
Minder CO2-uitstoot betekent dat de energie moet komen van andere bronnen. Alle partijen zijn voor forse uitbreiding van wind op zee, alleen de SGP stelt het belang van de visserij voorop. De Partij voor de Dieren benadrukt dat wind op zee geen aantoonbaar nadelig effect op het zeeleven mag hebben.
Een belangrijk instrument daarvoor is de Subsidieregeling Duurzame Energie (SDE+). Een aantal partijen wil het bedrag in die regeling verhogen om het aandeel duurzame energie, waaronder wind, te versnellen (in miljarden euro's per jaar, cijfers van PBL):
| VVD | 0 |
| PvdA | 0 |
| SP | +4,5 |
| D66 | +4,4 |
| ChristenUnie | +4,9 |
| GroenLinks | +8 |
De PVV meldt in zijn verkiezingsprogramma dat de partij wil stoppen met de subsidie voor windenergie.
Gecombineerd met andere maatregelen als het bijmengen biobrandstoffen of uitbreiding van de salderingsregeling voor het terugleveren van zelf opgewekte stroom is het aandeel van hernieuwbare energie van de verschillende partijen in 2030 (cijfers van PBL):
| VVD | 21 % |
| PvdA | 24 % |
| SP | 34 % |
| D66 | 39 % |
| ChristenUnie | 42 % |
| GroenLinks | 60 % |
Geen enkele partij pleit voor de bouw van een nieuwe kerncentrale. In zijn verkiezingsprogramma laat de VVD als enige die optie open, in de Technische Stemwijzer zijn VVD, CDA, D66 en SGP vóór onderzoek naar inherent veilige kerncentrales.
Energiebesparing gebouwen
Een ander belangrijk instrument om de CO2-uitstoot te reduceren is energiebesparing.
Alle partijen willen dat gebouwen energieneutraal worden, zij het dat het tempo nogal verschilt. De VVD pleit in zijn verkiezingsprogramma voor extra geld voor woningisolatie, maar dat is in de doorrekening van het CPB niet terug te vinden. PvdA wil in 2025 hoogwaardige isolatie van alle woningen, D66 in 2030 3 miljoen energieneutrale woningen, CDA, ChristenUnie en GroenLinks willen alle gebouwen in 2035 energieneutraal hebben. De PvdA is de enige die er een aparte begrotingspost voor opvoert, jaarlijks 200 miljoen euro. Bij andere partijen zit de extra stimulans in verhoging van de SDE-pot of het verhogen van de belasting op gas, waardoor isolatiemaatregelen extra lonend zijn.
Energiebesparing industrie
Met een aandeel van een kwart van het totale energieverbruik heeft de industrie een groot aandeel in de CO2-uitstoot. Tegelijkertijd is de sector een belangrijke bron van werkgelegenheid, die moet concurreren op de wereldmarkt. In bijgaand staatje is ook te zien dat partijen de CO2-reductie vooral daar vandaan halen.
In de Technische Stemwijzer zeggen partijen dat te willen bereiken door ervoor te zorgen dat bedrijven die bijdragen aan CO2-reductie worden beloond. De enige partijen die daarvoor concrete maatregelen nemen zijn PvdA, SP, D66, ChristenUnie en GroenLinks. Dat gebeurt vooral door een bodemprijs voor CO2-uitstoot, extra belasting op gas (vooral D66, ChristenUnie en GroenLinks), belasting op niet benutte restwarmte (PvdA, SP en ChristenUnie) en extra subsidie voor de industrie (D66, ChristenUnie en GroenLinks). SP, D66, GroenLinks en Partij voor de Dieren schaffen ook het verlaagde tarief van de energiebelasting voor de glastuinbouw af.
Het energiegebruik voor transport komt in een volgend artikel aan bod, onder het thema Mobiliteit.
Openingsfoto: aanleg van het Gemini windpark Foto Van Oord.
