Zaterdag begint in Eindhoven GLOW, het jaarlijkse festival voor lichtkunst. Dit jaar laat de TU Eindhoven onder andere een bliksemschicht van 100 m lang zien.


Het zal een opvallend kunstwerk zijn op GLOW, de Exploding Wire op de campus van de TU Eindhoven, naar een idee van kunstenaar Ivo Schoofs. De naam geeft deels aan wat het is: over een afstand van 100 m is een dunne (0,25 mm) koperdraad gespannen, waarover heel even elektrische spanning van een paar megavolt wordt gezet. Daardoor loopt tientallen microseconden een stroom met een kracht van kiloampères door de koperdraad.

Het gevolg is dat de draad in een mum van tijd zo heet wordt dat hij explodeert en vergaat tot een koperen stofwolk. De hoge spanning tussen begin- en eindpunt van de (voormalige) draad zorgt, dankzij het koperstof dat de reactie triggert, voor een enorme bliksemschicht. Die loopt dan precies op de plek waar zojuist nog de koperdraad hing.
 

Spectaculair

Axioma, een van de andere lichtkunstwerken
op GLOW 2016

‘Dat geeft een zeer spectaculair effect’, zegt plasmahoogleraar Gerrit Kroesen van de TU Eindhoven, die nauw betrokken was bij de ontwikkeling van de Exploding Wire. ‘We hebben hem natuurlijk getest, onder meer om het geluid te meten dat hij voortbrengt. Dat geluid is weliswaar hard, maar blijft binnen de perken. Vergelijk het met een stevig stuk vuurwerk.’ Publiek dat op een meter of twintig komt te staan, hoeft ook niet bang te zijn dat het ineens zelf onderdeel wordt van de bliksemschicht, want het gebruikte spanningsverschil zal in lucht pas leiden tot doorslag op een afstand van 1 m.
 

Parameters van plasma meten

Kroesen zou geen wetenschapper zijn als hij niet ook dit kunstobject zou gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek. Toevallig staat Exploding Wire vlak voor het gebouw waar zijn onderzoeksgroep huist. Daar heeft hij meetapparatuur opgesteld die de belangrijkste parameters van het plasma (een bliksem is een plasma) gaat meten, zoals de elektronendichtheid en - temperatuur. Kroesen: ‘Dit is een buitenkansje: bliksem zo dicht bij de grond, waarvan je ook nog eens precies weet waar ze gaan lopen. Dat heb je in de natuur allemaal niet.’ Kroesen verwacht dan ook dat het meten aan het explosieve lichtkunstwerk zal leiden tot een wetenschappelijke publicatie.
 

Meer informatie

Sinds het in 2006 begon, is GLOW steeds populairder geworden. Inmiddels trekt het mensen van ver buiten Eindhoven naar de stad; vorig jaar in totaal ruim 700.000 bezoekers. Bezoekers wandelen langs verschillende, meestal tijdelijke kunstwerken die stuk voor stuk iets met licht en technologie te maken hebben.

Het lichtkunstfestival GLOW vindt dit jaar plaats van 12 tot en met 19 november. Locatie: binnenstad van Eindhoven, waar twee looproutes zijn aangegeven. Het is ondoenlijk om een volledig overzicht te geven van de kunstwerken dit jaar; zie daarvoor de website van GLOW.