Om apneu bij te vroeg geboren kindjes op te lossen, krijgen verpleegkundigen straks misschien hulp van een klein bandje dat met luchtdruk de baby stimuleert.

Baby’s die te vroeg zijn geboren, zijn kwetsbaar. In Nederland krijgen zij in het ziekenhuis de benodigde zorg. Ze liggen in een couveuse, waar allerlei lichaamsfuncties continu worden gemonitord en ondersteund.

Een van de problemen die bij zo’n prematuur kindje kunnen optreden, is apneu. De baby stopt dan even met ademen, waardoor de hartslag snel daalt, evenals het zuurstofgehalte in het bloed. Wanneer dit te vaak voorkomt, kan het blijvende hersenschade veroorzaken.

Alarmsignaal

Verpleegkundig personeel dat in het ziekenhuis op de te vroeg geboren kindjes let, krijgt bij een apneu een alarmsignaal. Meteen proberen ze de ademhaling weer op gang te brengen met zachte prikkels, dat betekent meestal door over het ruggetje te wrijven of onder de voetjes te kietelen.

Geautomatiseerd systeem

Doordat apneu-alarmen vaak voorkomen, vraagt dit veel van het verplegend personeel. Ze krijgen de hele dag door alarmen en het lukt niet altijd om direct naar de couveuse te gaan. Een geautomatiseerd systeem zou hier de mensen in het ziekenhuis kunnen ondersteunen, realiseerde Sophie Cramer van het Leidsch Universitair Medisch Centrum (LUMC) zich enkele jaren terug. Samen met hoogleraar Kindergeneeskunde Arjan te Pas en het team Design & Prototyping van het LUMC ontwikkelde ze een eenvoudig apparaat dat bij een apneu-alarm direct een zachte prikkel geeft aan de baby.

Luchtkamers

Dat bestaat uit een kleine zachte band, die op borsthoogte om het middel van de baby komt te zitten. In het bandje, dat de naam BOBBY kreeg, zitten twee kleine luchtkamers die via slangen zijn verbonden met een kastje met luidsprekers erin. Gaat er een apneu-alarm af, dan beginnen de luidsprekers te trillen. De trilling plant zich voort door de lucht en bereikt de luchtkamers. ‘Doordat we de luchtkamers vlak na elkaar activeren, lijkt het alsof de trilling van de ene naar de andere kant loopt’, zegt Cramer. ‘Voor de baby voelt het als een zachte aai.’ Dat is tenminste de aanname; je kan een baby geen vragen stellen. ‘We pakken het steeds extreem voorzichtig aan, want de huid van een te vroeg geboren kind is heel kwetsbaar.’

Trilmotoren en matrassen

Er waren al eerder manieren bedacht om de apneus bij te vroeg geboren baby’s op te lossen, vertelt Cramer. Andere onderzoekers brachten kleine trilmotoren aan op de handjes of voetjes van het kind. Ook bestaan er matrassen die zacht trillen. ‘Maar wij denken dat dit niet ideaal is, omdat de stimulans dan continu is. Je wil liever iets hebben dat pas aan gaat wanneer het echt nodig is.’

Wat in ieder geval belangrijk is, is dat een apparaat snel reageert, benadrukt Cramer. ‘Bij prematuren daalt bij een apneu zowel de hartslag als het zuurstofgehalte in het bloed veel sneller dan bij volwassenen. Dat betekent dat ook kortdurende adempauzes al ingrijpend kunnen zijn voor het kind.’

Studie opzetten

Cramer is onlangs gepromoveerd op onderzoek naar het bandje. Uit de eerste proeven in de praktijk blijkt dat het bandje waarschijnlijk een positief effect heeft op het verkorten van apneus bij te vroeg geboren baby’s. Maar om die bewering hard te kunnen maken, is onderzoek nodig onder grotere aantallen baby’s in verschillende ziekenhuizen. Om dat te kunnen organiseren is het bedrijf BOBBY Neonatal  opgericht. Cramer: ‘We willen een studie opzetten waarbij de ene groep het bandje om krijgt en de andere niet. Daaruit zou dan moeten blijken dat de eerste groep minder vaak en minder langdurig daling in zuurstofwaarde in het bloed en hartslag heeft.’

Veel meer exemplaren nodig

Het bedrijf gaat het bandje ook verder ontwikkelen. Het is nu gemaakt van siliconenrubber, maar dan voor een paar unieke exemplaren. ‘Voor de studie zullen we veel meer exemplaren nodig hebben, dus dan hebben we een spuitgietmal nodig. Dat moet allemaal identieke producten opleveren die wat degelijker en netter in elkaar zitten dan de eerste prototypen.’

Communicatie met verpleegkundige

Voor een toekomstig product zal BOBBY Neonatal ook moeten kijken hoe de communicatie met de verpleegkundigen het beste kan lopen. Want automatisch ingrijpen op een apneu is één ding, maar daar moet de verpleegkundige wel goed van op de hoogte worden gesteld. ‘Enerzijds is het fijn als we wat werk van de verpleegkundige uit handen kunnen nemen. Maar dit heeft ook een nadeel, want elke keer dat de verpleegkundige naar de couveuse moet, ziet die ook wanneer het kindje achteruit gaat. Door bepaalde handelingen te automatiseren, raak je ook iets kwijt, daar moeten we ons van bewust zijn.’

 

Openingsbeeld: Sophie Cramer aan het werk bij een te vroeg geboren baby in de couveuse. Foto’s: LUMC