Met zonnepanelen op daken van huizen en bedrijfspanden hebben weinig mensen problemen. Maar een zonnepark in een weide kan wel op weerstand stuiten. Bovendien gaan zulke panelen ten koste van de landbouwopbrengst. Hoe zijn die kwesties te tackelen?

Zonneparken gaan een steeds grotere rol spelen bij het produceren van groene stroom in ons land, zo heeft de presentatie van het Klimaatakkoord eind vorige maand duidelijk gemaakt. De zonne-energiesector wil in Nederland een oppervlakte ter grootte van het IJsselmeer aan zonnepanelen hebben liggen; vijftig keer meer dan we nu hebben.
 

Kritiek

De panelen zijn een goede manier om duurzame stroom op te wekken, maar waar leg je ze het beste neer? Particulieren laten zonnepanelen op hun dak leggen en ook boerenschuren zijn er erg geschikt voor; geen haan die er daar naar kraait. Maar zodra in de openbare ruimte grote zonneparken verschijnen, begint er kritiek te klinken. Lange rijen zonnepanelen in een weiland waar voorheen nog koeien graasden: willen we dat eigenlijk wel?
 

Afgeschermd veld

Voor het plaatsen van zonnepanelen zijn drie dingen nodig: een investering, een kostenefficiënte technologie en oppervlak. ‘Met die eerste twee komt het wel goed, want de panelen zijn tegenwoordig betrouwbaar en duurzaam, en dankzij subsidies is het plaatsen van zonneparken aantrekkelijk’, zegt Kay Cesar, senior onderzoeker bij TNO en coördinator van het nationaal consortium Zon in Landschap.


Daken

‘Het is het oppervlak dat in ons kleine landje soms lastiger is te vinden.’ ‘Waarom leggen ze niet eerst alle daken vol?’, is een vraag die Cesar vaak hoort. Het dak van een gebouw is een goede plek, want daar concurreert een zonnepaneel niet met andere functies. ‘Toch is het bij daken vaak ingewikkeld, want je hebt te maken met verschillende huurders of een vereniging van eigenaren.
 

Zonnepark bij de elektriciteitscentrale in de Eemshaven. Foto Vattenfall.


Aardappels

Veel eenvoudiger blijkt het te gaan bij de weides van boeren. Voor deze agrarisch ondernemers kan het financieel aantrekkelijk zijn om panelen te plaatsen in plaats van, zeg, aardappels te telen. Hier zijn het aanzicht en vragen over langetermijneffecten op de ecologie soms een struikelblok om een vergunning te krijgen.


Rietkragen

Inmiddels zijn er manieren bedacht om de horizonvervuiling door de lange rijen blauwe panelen een beetje binnen de perken te houden. Als mensen tijdens het recreëren niet direct op een zonnepark hoeven te kijken, zullen ze het sneller accepteren. Dat betekent het afschermen van het panelenveld met hagen of, zoals in het Noord-Hollandse Bergen is gebeurd, met rietkragen. ‘Mensen die langsfietsen, hebben dan het idee dat daar een watertje achter zit’, zegt Cesar.


Panelen en gewassen

Een ander punt van aandacht in ons kleine land is het zo efficiënt mogelijk gebruiken van land. Als je een akker verandert in een zonnepark, offer je voedselproductie op voor onze energievoorziening. Maar dat hoeft niet zo zwartwit te liggen. TNO doet samen met Wageningen Universiteit & Research onderzoek naar velden waar rijen panelen met gewassen worden gecombineerd.

Het is nog een jong onderzoeksgebied, maar eerste resultaten uit het buitenland laten zien dat hoewel de opbrengst van zowel de gewassen als de zonnepanelen met 20 % dalen, je het stuk grond per saldo toch veel efficiënter benut. ‘We zijn nu druk bezig om demonstratieprojecten van de grond te krijgen.’
 

Verticaal zetten

Hier is een belangrijke rol weggelegd voor een nieuw type paneel, dat aan twee kanten licht opvangt en om zijn as kan draaien. Dit volgt de stand van de zon gedurende de dag, maar is ook tijdelijk verticaal te zetten. Dan laat het zon of regen door voor de plantjes die eronder staan. ‘Over een paar jaar zal de elektriciteitsprijs waarschijnlijk door de markt worden bepaald. Dan doe je dit dus als er zon in overvloed is en de prijs laag is.’

Er zitten nog behoorlijk wat zonneparken in de pijplijn, maar tegelijk gaat ook de plaatsing van panelen op andere plekken door. Het aantal thuispanelen groeit gestaag, de gevels van nieuwe bedrijfsgebouwen hebben ze, op industriële locaties verrijzen flinke zonneparken (zie de foto middenin dit artikel) en ook op de daken van recent verbouwde trein- en metrostations zijn ze verschenen. ‘We moeten de prioriteit niet bij één soort locatie leggen, want we hebben ze allemaal nodig.’


Openingsfoto depositphotos.com